I mBóthar na Trá, i gCo. na Gaillimhe inniu, rinne An Coimisinéir Teanga, Seán Ó Cuirreáin a Thuarascáil Bhliantúil don bhliain 2012 a sheoladh.
I measc na mórscéalta a tháinig chun solais sa tuarascáil, tá cás a bhaineann le fear óg a gabhadh toisc gur labhair sé Gaeilge le Garda.
756 Gearán
Ó bunaíodh Oifig an Choimisinéara Teanga faoi Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003, ba í 2012 an bhliain ba mhó ar cuireadh gearáin ón bpobal faoi bhráid na hOifige, le 756 cás i dtaca le deacrachtaí nó fadhbanna a bhain le seirbhís trí Ghaeilge a fháil ón Stát. Ardú ab ea é sin de 3% ar líon na ngearán a cláraíodh sa bhliain 2011.
13 Imscrúdú
Réitíodh mórchuid na ngearán ar bhealaí neamhfhoirmiúla ach b’éigean don Oifig tabhairt faoi 13 imscrúdú foirmiúil le linn na bliana 2012 agus cinneadh gur sháraigh na comhlachtaí poiblí sin gnéithe ar leith den reachtaíocht teanga. I measc na n-eagraíochtaí a luaitear sa Tuarascáil toisc gur sháraigh siad an reachtaíocht tá:
• An Garda Síochána
• An Roinn Dlí agus Cirt agus Comhionannais
• An Roinn Comhaoil, Pobail agus Rialtais Áitiúil
• Suirbhéireacht Ordanáis Éireann
• Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte
• Banc Ceannais na hÉireann
• An tÚdarás Náisiúnta Iompair
• Ollscoil Luimnigh
• Comhairle Baile Inse
• Comhairle Contae Dhún na nGall
• Comhairle Contae Chill Dara
75% de scéimeanna in éag
Tugtar le fios sa Tuarascáil Bhliantúil go raibh 75% de na scéimeanna teanga de chuid na gcomhlachtaí poiblí in éag gan athnuachan a bheith déanta orthu faoi dheireadh 2012. Astu sin, tá 25% de scéimeanna teanga na gcomhlachtaí poiblí in éag le breis agus trí bliana. I gcás 10 scéim teanga, bhí os cionn sé bliana caite ó d’iarr an tAire Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta ar chomhlacht poiblí dréachtscéim teanga a ullmhú ach ag deireadh na bliana 2012 bhí siad fós le hullmhú.
Ag labhairt ag ócáid seolta na Tuarascála Bliantúil, dúirt An Coimisinéir Teanga, Seán Ó Cuirreáin: “Níor daingníodh ach 9 gcinn de scéimeanna teanga le linn 2012, agus ar an ráta sin d’fhéadfadh 12 bhliain a bheith i gceist sula ndéanfaí athnuachan ina n-iomláine ar na scéimeanna reatha”.
Cúlú agus cúngú suntasach
Tagraíodh sa Tuarascáil do ghearán ón bpobal a rinneadh maidir le scéim teanga na Roinne Dlí agus Cirt agus Comhionannais. Bhain an gearán le lipéid ar DVDanna a dhéanann cur síos ar “Oiriúnach le Breathnú” de chuid Oifig Aicmithe Scannán na hÉireann a bheith á gcur ar fáil i mBéarla amháin.
Cé go raibh sé geallta sa scéim teanga a bhí aontaithe ag an Roinn Dlí agus Cirt agus Comhionannais leis an Aire Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta an toradh a bhí leis an ngearán ón bpobal i ndeireadh na dála ná gur baineadh an gealltanas amach as an scéim teanga.
Tá curtha in iúl ag an gCoimisinéir Teanga don Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta má ghlactar leis seo mar fhasach gur “cúlú agus cúngú suntasach a bheadh ann ar na prionsabail a bhaineann le cearta teanga an phobail mar a dhaingnítear iad i scéimeanna teanga”.
Aghaidheanna dearga in Inis
Tugadh suntas sa Tuarascáil Bhliantúil do chomharthaíocht dhátheangach, agus beidh roinnt aghaidheanna dearga i gComhairle Baile Inse os rud é gur léiríodh sa Tuarascáil go ndearna an Chomhairle iniúchadh dá cuid féin ar líon na gcomharthaí a bhí ag teacht salach ar na dualgais reachtúla teanga agus go bhfuarthas amach i suirbhé ar leath amháin den bhaile go raibh 332 comhartha poiblí a raibh amhras faoina mbailíocht. Léirigh an suirbhé seo gur caitheadh airgead stáit a bhí ceaptha a bheith caite ar chomharthaíocht dhátheangach ar chomharthaíocht i mBéarla amháin in ainneoin na ndualgas reachtúil.
Cúraimí Aistrithe
Pointe suntasach eile a luaitear sa Tuarascáil Bhliantúil ná gur thug an tAire Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe le fios le linn na bliana 2012 go mbeadh na cúraimí maidir le hoiliúint agus le tástáil cumais sa Ghaeilge laistigh den Státseirbhís a bhíodh ar Ghaeleagras á-aistriú go dtí an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta. Thug an tAire Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe le fios go mbeadh deis san aistriú seirbhíse na cleachtais reatha a athchóiriú le go bhféadfaí meicníocht a chur ar fáil chun seirbhísí an Stáit a sheachadadh go dátheangach.
Cónascadh le hOifig an Ombudsman
Faoi “Phlean Athchóirithe an Rialtais don tSeirbhís Phoiblí” fógraíodh i mí na Samhna 2011 go n-aistreofaí cumhachtaí agus feidhmeanna reachtúla an Choimisinéara Teanga chuig Oifig an Ombudsman. Fógraíodh i mí na Samhna 2012, go ndéanfaí na cumhachtaí agus na feidhmeanna sin a tharmligean ar ais chuig an gCoimisinéir trí reachtaíocht leasaithe. Ag tagairt don cheist seo, dúirt Ó Cuirreáin: “Tá iarrtha go foirmiúil agam ar an Roinn Ealaíon Oidhreachta agus Gaeltachta deis a thabhairt do m’oifig dréacht de na leasuithe reachtúla a fheiceáil agus torthaí an phróisis comhairliúcháin phoiblí ar an athbhreithniú ar Acht na dTeangacha Oifigiúla a fhoilsiú mar thúsphointe ar aon phlé ar an ábhar”.
Is féidir an tuarascáil iomlán a íoslódáil ón nasc seo: Tuarascail_Bhliantuil_2012.pdf
© Foilsithe ar Gaelport.com 12 Márta 2013
Seans go mbeidh suim agat sna scéalta a leanas:
Fear Gafa de bharr Gaeilge a labhairt
Síneadh ama tugtha d’eagrais Ghaeilge
Lean an scéal seo agus @gaelport ar Twitter.com: #gaeilge