“Beidh impleachtaí ag an mBille Gaeltachta nua do na Gaeltachtaí, d’Údarás na Gaeltachta agus d’Fhoras na Gaeilge” a dúirt an tAire Stáit Gaeltachta Dinny Mc Ginley TD sa Dáil an tseachtain seo caite.
Bhí an tAire ag glacadh le ceisteanna i nDáil Éireann ar 6 Meitheamh inár thug sé le fios go bhfoilseofar an Bille Gaeltachta go luath an mhí seo.
Ní amháin go raibh an tAire Stáit Gaeltachta os comhair na Dála Dé Céadaoin seo caite ach ar an lá céanna foilsíodh tuarascáil neamhspleách traspháirtí de chuid an Chomhchoiste um Chomhshaol, Iompar agus Gaeltachta ar an tSamhail Nua Mhaoinithe d’earnáil dheonach na Gaeilge.
Tuarascáil traspháirtí an Chomhchoiste um Chomhshaol, Iompar agus Gaeltachta
Moltar sa tuairisc gur cheart bunmhaoiniú a chur ar fáil d’eagraíochtaí Gaeilge chun soláthar fíorthábhachtach a chothabháil do phobal na Gaeilge. Chomh maith leis sin moltar nár cheart go mbeadh an earnáil á maoiniú le scéimeanna faoi réir tairisceana iomaíche.
Punann scéimeanna iomaíocha atá i gceist leis an tsamhail nua mhaoinithe de chuid Fhoras na Gaeilge. Mar chuid den tSamhail, cuirfear maoiniú ar fáil d’iarratasóirí bunaithe ar chur i bhfeidhm na dtionscadal luaite sa scéim, is é sin na costais incháilithe agus cheadaithe, seachas bunaithe ar shamhail an bhunmhaoinithe eagraíochtúil mar a bhí go dtí seo.
Moltar i dtuarascáil an Chomhchoiste gur cheart d’Fhoras na Gaeilge plean straitéiseach a ullmhú ina leagfaí amach conas a chuirfear leis an Straitéis 20 bliain don Ghaeilge agus leis an Straitéis don Ghaeilge ó thuaidh. Moltar freisin go mbeadh straitéis an Fhorais bunaithe ar phrionsabail na pleanála teanga agus go dtabharfadh sí aird ar riachtanais na hearnála deonaí. Cuirfear an tuarascáil os comhair an Rialtais go luath agus tá baill an chomhchoiste ag súil go ndéanfaidh an Rialtas breithniú cúramach ar na moltaí atá inti.
Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge
Thug an tAire Gaeltachta le fios gur tionóladh cruinniú den choiste Rialtais ar an nGaeilge agus ar an nGaeltacht faoi chathaoirleacht an Taoisigh Enda Kenny TD ar 5 Meitheamh agus go bhfuil i gceist ag an gCoiste sin cruinniú a thionól an mhí seo chugainn. Tá príomhstruchtúr leagtha amach ag an Rialtais chun an Straitéis 20 bliain don Ghaeilge a sheachadadh ar a bhfuil:
• An Coiste Rialtais ar an nGaeilge agus ar an nGaeltacht atá faoi chathaoirleacht an Taoisigh agus a dhéanann maoirseacht ar an dul chun cinn faoin straitéis chomh maith le tuairisc a thabhairt don Rialtas nuair is gá;
• Grúpa Oifigeach Sinsearach atá comhdhéanta d’oifigigh ardleibhéil ó Ranna cuí. Tugann an Grúpa seo tacaíocht don Choiste Rialtais,
• Grúpa idir-rannach faoi chathaoirleacht Áire Stáit na Gaeltachta a dhéanann comhordú ar chur i bhfeidhm na Stratéise, agus
• Aonad Straitéis sa Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta atá freagrach as pleanáil agus as feidhmiú na Straitéise.
Deir an tAire Stáit go bhfuil oifigigh de chuid na Roinne Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta ag tabhairt tús áite do dhréachtú an Bhille Ghaeltachta 2012 faoi láthair, an chéad bille Gaeltachta ó 1956. Faoin mBille Gaeltachta nua tabharfar feidhm do chinntí an Rialtais maidir leis an Straitéis 20 bliain don Ghaeilge lena n-áirítear sainmhíniú nua don Ghaeltacht bunaithe ar an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge agus ar na moltaí a rinneadh sa Staidéar Cuimsitheach Teangeolaíoch ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht.
Beidh foilsiú an Bhille Ghaeltachta ar an gcéim is déanaí maidir le cur i bhfeidhm na Straitéise 20 bliain don Ghaeilge. Cheana féin i mbliana rinne an tAire Stáit dhá thionscnamh faoin straitéis a fhoilsiú ag deireadh mhí Aibreán na bliana seo: An Clár Tacaíochta Teaghlaigh agus an Próiseas Pleanála Teanga.
Clár Tacaíochta Teaghlaigh
Tiocfaidh an Clár Tacaíochta Teaghlaigh in áit scéim labhairt na Gaeilge a cuireadh deireadh leí ag deireadh na scoilbhliana seo caite. Tá an Roinn ag tabhairt faoi 12 beart chun tacú le teaghlaigh Ghaeltachta atá ag tógáil a gclann trí Ghaeilge nó a dteastaíonn uathu a gclann a thógáil trí Ghaeilge. I measc na beart sin tá clár nua ag díriú isteach ar thuismitheoirí ón ama a thagann an páiste ar an saol mar atá molta ag teangeolaithe in áit páistí a chur faoi scrúdú ar scoil ag sé bliana d’aois.
Mar chuid den chlár nua cuirfear pacáistí ar fáil do thuismitheoirí maidir leis na buntáistí a bhaineann le clann a thógáil trí mheán na Gaeilge. Dúirt an tAire Stáit go bhfuil sé i gceist ag an Roinn cur leis na pacáistí sna seachtainí amach romhainn mar aon le suíomh idirlín a sheoladh ina mbeidh gach saghas eolais ar fáil maidir le clann a thógáil trí Ghaeilge.
Próiseas Pleanála Teanga
Fógraíodh próiseas pleanála teanga faoin Straitéis 20 bliain don Ghaeilge ag deireadh mhí Aibreán. Mar chuid den phróiseas seo beidh an Ghaeltacht roinnte i 19 ceantar pleanála teanga faoi leith agus beidh plean teanga le réiteach ag gach ceantar. Agus é ag tagairt don phróiseas pleanála teanga sa Dáil deir an tAire Stáit ‘Bunaíodh na ceantair seo ar cheantair phleanála Údarás na Gaeltachta ag tógáil san áireamh cúinsí teanga, cúinsí tíreolaíochta, struchtúir phobail agus dlús daonra’. Beidh ar na sé cheantar is láidre ó thaobh úsáid na Gaeilge pleananna teanga a ullmhú go luath sa todhchaí sula n-iarrfar ar na ceantair eile plean teanga a fhoilsiú.
© Foilsithe ar Gaelport.com - 12 Meitheamh 2012
Seans go mbeidh suim agat sna scéalta a leanas:
Stádas na Gaeilge sa Ghaeltacht: Scéim Labhairt na Gaeilge 2010/2011
“Easpa Iontaoibhe” ag eagrais Ghaeilge as Próiseas Comhairliúcháin an Fhorais
Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter: #Gaeilge