Freastalóidh an clár tacaíochta teaghlaigh ‘go príomha’ ar theaghlaigh Gaeltachta ach beidh pacáiste tacaíochta ar fáil do gach aon duine, dar le Aire Stáit na Gaeltachta Dinny McGinley TD.
Déardaoin seo caite, d’fhógair an tAire Stáit sonraí an chláir Tacaíochta Teaghlaigh a thiocfaidh in áit scéim labhairt na Gaeilge ar cuireadh deireadh léi ag deireadh na scoilbhliana seo caite.
“Cur chuige nua” atá sa chlár a dhéanfaidh “difríocht shuntasach” ar an talamh maidir le cuir I bhfeidhm na Straitéise 20 Bliain’ a dúirt an tAire Stáit.
Ní fios go fóill áfach cén dáta ina bheidh an clár tacaíochta curtha i bhfeidhm ina iomlán.
Tá sé beartaithe ag an Roinn 12 beart ar leith a thógáil chun tacú le teaghlaigh Ghaeltachta atá ag tógáil a gclann le Gaeilge nó a dteastaíonn uathu a gclann a thógáil le Gaeilge.
Bileog Eolais le scaipeadh ar theaghlaigh Ghaeltachta
D’eisigh an Roinn an chéad bhileog eolais a chuirfear ar fáil do theaghlaigh atá ag súil le páiste nó a bhfuil páiste nuabheirthe acu Déardaoin. Sa bhileog eolais dhátheangach luaitear seacht mbuntáiste a bhaineann leis an nGaeilge.
Iarrfar ar thuismitheoirí teagmháil a dhéanamh leis an Roinn má tá I gceist acu cóip don beart tacaíochta a fháil ina dhiaidh sin.
Dáilfear an bhileog ar theaghlaigh atá ag freastal ar na seirbhísí máithreachais i gcathair na Gaillimhe, i Leitir Ceanainn agus i gCaisleán an Bharraigh. Dúirt an tAire Stáit go raibh i gceist an feachtas seo a leathnú amach chuig na seirbhísí máithreachais atá ag freastal ar cheantair Ghaeltachta eile.
D’fhógair sé chomh maith go bhforbrófaí clár feasachta faoin gclár nua trí chomhpháirtíocht le Feidhmeannach na Seirbhíse Sláinte agus páirtithe leasmhara eile chun ábhar praiticiúla a chur ar fáil do theaghlaigh atá ag súil le páiste nó a bhfuil páiste nuabheirthe acu.
Anuas air sin, tabharfar cabhair do eagrais agus coistí pobalbhunaithe níos mó imeachtaí feiliúnacha a thionscnamh.
Cruth úr ar Scéim na gCampaí Samhraidh
I gcás Scéim na gCampaí Samhraidh, leathnófar amach an aoisteorainn a bhaineann leis an scéim ó agus freastalóidh sé ar pháistí atá idir trí agus sé bliana d’aois agus páistí níos sine idir seacht bliana d’aois agus cheithre bliana déag d’aois.
Forbrófar cúrsaí oiliúna do dhéagóirí ón nGaeltacht idir 15 – 17 mbliana d’aois le go mbeidh siad ábalta feidhmiú mar chúntóirí sna coláistí Gaeilge agus ní thabharfar aitheantas do champaí a mbíonn tinreamh de 50 nó níos lú acu.
Scéim na gcúntóirí teanga le forbairt
Tá sé i gceist ag an gclár tacaíochta Scéim na gcúntóirí teanga’ a fhorbairt chun freastal breise a dhéanamh ar dhaltaí scoile Gaeltachta chun an Ghaeilge a shaibhriú.
Cuirfear tacaíocht breise ar fáil do chúntóirí teanga lena n-áirítear ábhar físeach, éisteachta agus léitheoireachta agus forbrófar cúrsaí oiliúna do na cúntóirí teanga i gcomhar le na heagrais a thionscain an scéim thar ceann na Roinne ar nós Muintearas.
Forbrófar scileanna ceannasaíochta déagóirí Gaeltachta idir 15-17 mbliana d’aois trí chúrsaí oiliúna a fhorbairt le bheith mar chúntóirí sna coláiste Gaeilge agus trí iad a fhostú mar chúntóirí ar chúrsaí Gaeilge faoi Scéim na bhfoghlaimeoirí Gaeilge de chuid na Roinne.
An Roinn le dul ‘viral’ (Físeáin meárscaipthe le scaipeadh)
Luaitear sa straitéis chomh maith go ndéanfar iarracht tionchar a imirt ar dhaoine óga i dtaobh tábhacht agus fiúntas na Gaeilge mar theanga labhartha trí ghearrscannáin nó virals a fhorbairt trí na meáin shóisialta.
Deirtear go gcuirfear suíomh tairsí ar fáil ar líne le go mbeidh sé níos éasca don phobal náisiúnta agus idirnáisiúnta a úsáid chun eolas a bhailiú i dtaobh ábhar agus acmhainn a bhaineann leis an nGaeilge.
Ach idir an dá linn gan aon suíomh Gréasáin ar leith luaite leis an gclár, is fearr teagmháil a dhéanamh leis an Roinn trí rphost a sheoladh chuig ctt@ahg.gov.ie nó trí glaoch ar chur ar 091 503700.
© Foilsithe ar Gaelport.com - 1 Bealtaine 2012
Seans go mbeidh suim agat sna scéalta a leanas:
Tacaíocht do Theaghlaigh le Gaeilge le fógairt ag an Aire McGinley
Straitéis níos láidre á lorg don Chlár Tacaíochta Teaghlaigh
Cruth úr ar scéim labhairt na Gaeilge
Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter: #Gaeilge #ClárTacaíochta
Músclaíodh suim bhreise sa Ghaeilge le déanaí nuair a d’fhoghlaim an láithreoir iomráiteach Jonathan Ross ‘cúpla focal’ ar an scáileán idirnáisiúnta le cuidiú ón mbéirín cainteach 
Cuireadh tús le sraith eile den chlár ar Raidió na Life 106.4FM ar 6 Eanáir 2012 ag 6:30i.n. agus leanfaidh sí go tráth na scrúdaithe. Beidh na cláir go léir ar fáil i bhfoirmpodchraolta chomh maith.
Beidh Béaltriail na hArdteiste mar ábhar na sraithe ar feadh ocht gclár agus cuirfear neart eolais ar fáil maidir le cluastuiscint, léamhthuiscint agus le ceapadóireacht chomh maith. Díreofar ar na gnéithe nua a bhaineann leis an mBéaltriail - cur síos ar shraith phictiúir agus comhrá.
Beidh cur chuige éagsúil i gceist leis an deich gclár eile. Is é cúrsaí litríochta a bheidh mar bhunús na sraithe ansin agus pléifidh beirt shaineolaithe ar phainéal ábhar an chúrsa litríochta.
An ghné is suntasaí a bhaineann leis an tsraith seo ná go gcuireann sí deis ar fáil do mhic léann éisteacht le máistrí móra na litríochta ag léamh a gcuid saothar, filí agus scéalaithe ar nós Nuala Ní Dhomhnaill, Cathal Ó Searcaigh, Pádraig Mac Suibhne, Biddy Jenkinson, Ré Ó Laighléis, Éibhlís Ní Dhuibhne agus Deridre Ní Ghrianna.
Áis do mhúinteoirí atá sa tsraith chomh maith sa tslí gur féidir plé oscailte a dhéanamh sa seomra ranga le cuidiú na bpodchraoltaí.
© Foilsithe ar Gaelport.com - 13 Eanáir 2012
‘Treisiú Stádas na Gaeilge’ a bhí mar théama an Tóstail i mbliana, agus leag na haoichainteoirí idirnáisiúnta An tOllamh Colin Williams (An Bhreatain Bheag), Dr Wilson McLeod (Albain) agus an tOllamh François Grin (An Eilvéis) an-bhéim ar thábhacht neamhspleáchas Oifig an Choimisinéara Teanga chun stádas na Gaeilge a neartú faoin Acht Teanga, agus dúirt nach mbeadh muinín ag an bpobal in Oifig an Choimisinéara mura mbeadh an t-oifig sin iomlán neamhspleách.
I measc siúd a labhair le linn an Tóstail, bhí an Coimisinéir Teanga, Seán Ó Cuirreáin, agus Séamus Mac Giolla Chomhail, Príomhoifigeach de chuid na Roinne Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta, maraon le saineolaithe acadúla sa tsochtheangeolaíocht agus sa phleanáil teanga, agus gníomhairí teanga áitiúla.
Tháinig sé chun solais arís agus arís eile le linn óráidí na n-aoichainteoirí gur léiriú í an easpa dul chun cinn ar dhaingniú agus ar chur i bhfeidhm na scéimeanna teanga faoin gcóras reatha gur cur i bhfeidhm drogallach atá ar siúl ag formhór na gComhlachtaí Poiblí, go bhfuil teipthe ar an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta an córas reatha a riaradh go héifeachtach, agus gur gá aghaidh a thabhairt ar an gceist seo go práinneach.
Moladh le linn an Tóstail go mbreathnófaí ar an bhféidearthacht a mhalairt de chóras a fheidhmiú a chuimseodh rangú ar Chomhlachtaí Poiblí faoin Acht chun seirbhísí a sholáthar trí mheán na Gaeilge don phobal a bheadh ar chomhchaighdeán leis na seirbhísí a chuirtear ar fáil trí Bhéarla. Moladh go mbeadh ról lárnach ag Oifig an Choimisinéara Teanga faoin gcóras úr i dtaca le dul i bhfeidhm ar nósmhaireachtaí laistigh de na Comhlachtaí Poiblí agus maidir le smachtbhannaí a ghearradh sa chás nár chomhlíon na Comhlachtaí Poiblí a ndualgais reachtúla.
Ag tacú go láidir dóibh le moltaí an Choimisineára Teanga, d’aithin na saineolaithe a labhair ag an Tóstal go bhfuil géarchéim ann maidir leis an líon íseal foirne sa chóras poiblí atá in ann seirbhís a sholáthar in dhá theanga oifigiúla an Stáit. Aontaíodh go bhfuil sé riachtanach go gcuirfear polasaí earcaíochta i bhfeidhm a thabharfaidh aitheantas d’inniúlacht sa Ghaeilge agus sa Bhéarla araon agus a chinnteoidh, dá réir, go mbeidh líon níos airde den fhoireann sna Comhlachtaí Poiblí faoin Acht in ann plé leis an bpobal trí mheán na Gaeilge.
Beidh na moltaí ar fad a tháinig chun cinn le linn an Tóstail mar bhunús d’aighneacht Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge chuig an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta. Foilseofar achoimre na moltaí sin ar Gaelport.com, príomhshuíomh eolais na Gaeilge, chun go mbeidh siad ar fáil mar threoir don phobal agus iad ag líonadh suirbhé na Roinne nó ag ullmhú aighneachtaí le cur faoi bhráid na Roinne.
Ag labhairt dó ag Tóstal na Gaeilge 2012, dúirt Uachtarán Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge, Pádraig Mac Fhearghusa gur léirigh “an líon ard daoine a d’fhreastail ar Thóstal na Gaeilge i mbliana an spéis agus an tuiscint atá ag an bpobal i gcoitinne san athbhreithniú ar Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003”. Deir Mac Fhearghusa gur gá don phobal “gníomhú agus freagairt don athbhreithniú trí suirbhé na Roinne Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta a chomhlánú roimh dheireadh na míosa”.
© Gaelport.com 14 Eanáir 2012
It was disgusting to see viewers' money being expended on terrorists like Rose Dugdale, who was allowed to portray herself as some kind of heroine.
Furthermore, to learn that other similar females are to follow in the weeks ahead is appalling in the extreme.
One, Pamela Kane, was a member of an IRA unit which attempted to murder members of the gardai as the gang attempted to shoot their way to freedom following a bank raid in Enniscorthy on May 1, 1990.
It was bad enough that the garda authorities failed to honour the four brave gardai who arrested the seven-member gang without loss of life, but to see that one of those terrorists is now to be given a half-hour of national TV time to glorify her actions is really galling.
One would hope that our Government, which subsidises this station, would make it clear that such propaganda will not be tolerated, otherwise its subsidy would be withdrawn.
Tony Fagan,
Enniscorthy, Co Wexford
Foilsithe ar Gaelport.com - 15 Eanáir 2012
Bronntar an gradam seo, a ainmníodh in onóir baill bhunaithe agus rúnaí cuideachta Ghaillimh le Gaeilge gach bliain ar ghnólachtaí a dhéanann obair mhór dhátheangach i gCathair na Gaillimhe.
Tá buaiteoir ghradam na bliana seo caite, David Keane ó Óstán an Menlo Park mar chomh-eagraí ar an ócáid.
Seoladh struchtúr nua an ghradaim 2012 le déanaí a roinneann ina cheithre chatagóir: miondíol, fáilteachas agus turasóireacht, seirbhísí, comhlachtaí eile. Beidh gearrliosta le roghnú ón gceithre chatagóir agus ainmneofar buaiteoir Ghradam Sheosaimh Uí Ógartaigh as an ngearrliosta sin. Tá an gradam oscailte go dtí Déardaoin 9 Feabhra 2012.
Beidh moltóirí an ghradaim i láthair ag an tráthnóna eolais le sonraí a chur ar fáil maidir leis an bpróiseas moltóireachta mar aon le foireann Ghaillimh le Gaeilge a bheidh ag scaipeadh neart eolais ina thaobh.
© Foilsithe ar Gaelport.com - 16 Eanáir 2012
Tá sé fógartha ag Cumann Gaelach na hEaglaise go mbeidh an tseirbhís ar siúl i rith Sheachtain na hAontachta Chríostaí in Ardtheampall Chríost, Baile Átha Cliath, Dé hAoine 20 Eanáir 2012 ag 8:00 i.n.
Cuireadh tús leis an tseirbhís sa bhliain 1971 agus tá sí á reáchtáil go rathúil ó shin. Tá tacaíocht iontach faighte ag Cumann Gaelach na hEaglaise a bhfuil mar aidhm aige an gaelachas a spreagadh i measc bhaill na heaglaise.
Cuirfear sólaistí ar fáil thíos staighre sa Lusca i ndiaidh na seirbhíse áit a mbeidh an taispeántas dátheangach 'Scoth na Leabhar' le feiceáil. Tá fáilte roimh chách a bheith i láthair.
© Foilsithe ar Gaelport.com - 16 Eanáir 2012
Iarrtar ar fhilí dánta Gaeilge/Gàidhlige a sheoladh chuig Rody Gorman ag anguth@btinternet.com.Cuirfear fáilte roimh iarratais go dtí tús mhí Aibreáin. Ní ghá aistriúcháin a chur ar fáil leis na dánta. Foilsithe ar Gaelport.com 17 Eanáir 2012
Foilsíodh moltaí an choiste comhairleach an tseachtain seo caite agus cáintear ann an mhoilleadóireacht a bhain le reachtaíocht a thionscnamh chomh maith le cur chuige na n-údarás i dTuaisceart Éireann tar éis dóibh diúltú arís roimh pháirt a ghlacadh sa phróiseas comhairliúcháin.
Ábhar díomá is ea é dar leo nach bhfuil atmaisféar dearfach i leith na Gaeilge sa saol poiblí i dTuaisceart Éireann agus go gcuirtear i gcoinne deiseanna úsáide na teanga ar an mbonn gurb ionann iad agus leithcheal i gcoinne dreamanna eile sa phobal.
Tá dualgais ag an Ríocht Aontaithe cosaint a thabhairt do chearta teanga mar chuid den chreat-Choinbhinsiún um Chosaint Mionlach Náisiúnta. Is léir gur beag dul chun cinn a baineadh amach i dtaobh na reachtaíochta teanga ó d’iarr Coiste na nAirí de Chomhairle na hEorpa ar ar na húdaráis reachtaíocht a thionscnamh sa bhliain 2007.
Rinne ionadaithe ón gcoiste cuairt ar Thuaisceart Éireann an samhradh seo caite agus labhair siad le grúpaí éagsúla a bhíonn i mbun cearta daonna a chosaint sa dhlínse. Ina measc siúd bhí Pobal, scátheagraíocht do phobal na Gaeilge i dTuaisceart Éireann agus dar le Janet Muller, Príomhfheidhmeannach Phobal, tá sé ‘suntasach’ go bhfuil an t- éileamh ar reachtaíocht teanga ar cheann de na trí phríomhmholadh a rinne an coiste.
Scrúdaítear sa tuarascáil ceisteanna a bhaineann le cúrsaí oideachais, na meáin, ciníochas, caidreamh pobail, cúrsaí creidimh, craoltóireacht, agus labhairt agus úsáid mionteangacha sa saol poiblí.
Moladh go láidir do na húdaráis i dTuaisceart Éireann agus sa Ríocht Aontaithe iarracht a dhéanamh gan ciorruithe airgeadais a chur i bhfeidhm más féidir lena cinntiú nach ndéanfar dochar suntasach do chás na mionlach agus go ndéanfar measúnú leanúnach ar thionchar na gciorruithe sin amach anseo.
D’fhonn sin, luadh an bhuairt a bhí ar an gcoiste comhairleach mar gheall ar phleananna na Comhairle Aireachta Thuaidh Theas cuíchóiriú a dhéanamh ar struchtúr agus ar an maoiniú atá á bhfáil ag na heagrais Ghaeilge ó Fhoras na Gaeilge.
Tugtar faoi deara chomh maith na coimhlintí atá ann maidir le maoiniú agus na riachtanais éagsúla atá cainteoirí Albainis Uladh i gcomparáid le cainteoirí Gaeilge sa Tuaisceart agus gur tharla sé gur diúltaíodh roimh maoiniú a thabhairt do thograí Gaeilge ar an mbonn nach raibh maoiniú ar chomhchéim le fáil ag tograí a d’fhreastail ar Albainis Uladh.
©Foilsithe ar Gaelport.com 17 Eanáir 2012.
Ba é an Seanadóir Trevor Ó Clochartaigh a mhol an díospóireacht agus is deis iontach é seo chun ardán náisiúnta a thabhairt do na mórcheisteanna atá ag déanamh imní do phobal na Gaeilge dar leis.Ag labhairt dó ag Tóstal na Gaeilge ag an deireadh seachtaine nocht sé an tuairim go raibh ionadaithe i dTeach Laighean aineolach go leor ar na ceisteanna atá ag déanamh tinnis do phobal na Gaeltachta. Dúirt sé áfach go dtugann díospóireachtaí mar sin deis do Sheanadóirí páirt a ghlacadh sa phlé.Ar na hábhair is mó a bheidh idir chamáin ag na Seanadóirí beidh an t-athbhreithniú ar Acht na dTeangacha Oifigiúla, An Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge, Todhchaí Údarás na Gaeltachta, Cónascadh Oifig an Choimisinéara Teanga le hOifig an Ombudsman, Maoiniú na n-eagras Gaeilge agus Gaeltachta agus ciorruithe i scoileanna tuaithe agus Gaeltachta.Beidh imeachtaí an lae le feiceáil ar http://www.seanad.tv.©Foilsithe ar Gaelport.com 17 Eanáir 2012.
Chuir na heagraíochtaí sin uile glan in aghaidh na samhla nua maoinithe atá molta ag Foras na Gaeilge don earnáil bhunmhaoinithe.
Iarradh ar Fhoras na Gaeilge athbhreithniú a dhéanamh ar an earnáil agus moltaí athchóirithe a mholadh.
Dar leis na heagrais bhunmhaoinithe go bhfuil sé beartaithe ag an bhForas deireadh a chur le bunmhaoiniú an 19 eagras atá faoina scáth, gan dul i gcomhairle leis an earnáil d’fhonn staid reatha na hoibre a fhiosrú chun teacht ar mhodhanna nua oibre. Tá sé curtha in iúl go lom ag na heagrais nach mbeidh siad in ann feidhmiú gan bhunmhaoiniú.
Chuir Foras na Gaeilge tús le hathbhreithniú ar mhaoiniú na nEagras chomh fada siar agus 2008 agus mhol an Foras ‘Samhail Nua Mhaoinithe’ d’earnáil na Gaeilge.
Faoin tSamhail déanfar an maoiniú a dháileadh laistigh de na hocht scéim, ina measc: scéim abhcóideachta, scéim áiseanna foghlamtha, scéim na nEalaíon, Scéim Óige, Scéim Raidió Pobail, Scéim Tacaíochta Oideachais, Scéim Réamhscolaíochta agus Scéim Tacaíochta Pobail.
Ach tuigtear go mbeidh ciorrú mór ar líon na n-eagras Gaeilge mar gheall nach mbeidh aon eagraíocht amháin nó líon teoranta eagraíochtaí, más gá ag feidhmiú gach scéime.
Tá curtha in iúl ag na heagrais gur mian le Foras na Gaeilge obair na Gaeilge a dhéanamh feasta trí thairiscintí a lorg ar líon teoranta scéimeanna nach mairfeadh ach ar feadh trí bliana.
Deirtear sa ráiteas go bhfuil an bhuairt ann go ndéanfaidh cur chuige ar bhonn córas scéimeanna iomaíocha dochar “tromchúiseach, do-leasaithe don Ghaeilge” sna blianta amach romhainn. Ar na pointí i gcoinne mholadh an Fhorais a n-áiríonn na heagrais tá:
- Is eagraíochtaí pobail iad na heagraíochtaí bunmhaoinithe. Glacann cuid mhór daoine páirt iontu agus bíonn go leor eile ag brath orthu chun tacaíocht a thabhairt dóibh maidir le hionad na Gaeilge a threisiú ina saol. Murab ionann agus an saol tráchtála mar a gcuirtear seirbhísí ar conradh, ní oirfeadh cur chuige ar bhonn tairiscintí chun freastal ar riachtanais an phobail ó thaobh na Gaeilge de.
- Téann moladh an Fhorais glan i gcoinne choincheap na pleanála teanga agus an riachtanas go mbeadh leanúnachas i soláthar seirbhísí.
- An acmhainn is mó atá ag na heagraíochtaí ná an fhoireann atá ag obair dóibh. Faoi réir mholadh an Fhorais, áfach, bheadh ar gach eagraíocht scaoileadh leis na fostaithe acu a bhfuil a bpostanna á maoiniú ag an bhForas. Thar oíche, chaillfí saibhreas na mblianta de dhúthracht agus de thaithí. Ní fhéadfadh riamh go mbeadh an saineolas ná an taithí céanna ag oibrithe ar conradh. Ina theannta sin, dhéanfaí scrios ar an nGaeilge mar rogha gairme do dhaoine amach anseo.
Chuir na heagrais bhunmhaoinithe in iúl ina gcomhráiteas go n-aithníonn siad an gá atá le forbairt agus le cuíchóiriú ar mhaithe leis na torthaí is fearr a bhaint amach, ar an luach airgid is fearr, ach nach bhfeictear dóibh go mbeidh luach ar airgead á sholáthair trí na scéimeanna nua. Deir na heagrais go bhfuil siad lán sásta obair i bpáirt leis an bhForas chun teacht ar mhúnlaí nua oibre a rachadh chun tairbhe na Gaeilge ar fud na hÉireann.
Ina measc siúd atá luaite leis an gcomhráiteas ar maidin tá 12 eagraíocht atá lonnaithe sa deisceart: An tOireachtas, Glór na nGael, Comhlachas Náisiúnta Drámaíochta , Comhluadar, Cumann na bhFiann, Comhar na Múinteoirí Gaeilge, Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge, Conradh na Gaeilge, Forbairt Naíonraí Teoranta, Gaelscoileanna, Gael Linn agus Raidió na Life.
Chomh maith leis sin deir 7 eagraíocht eile atá lonnaithe i Tuaisceart Éireann nach mbeidh siad in ann feidhmiú gan an maoiniú bliantúil ina measc, Altram, An tÁisaonad, Comhaltas Uladh, Forbairt Feirste, Pobal, Iontaobhas Ultach agus Raidió Fáilte.
Tá molta ag na heagrais d’Fhoras na Gaeilge meicníocht idirbheartaíochta a aontú leo le teacht ar chóras nua maoinithe a thacóidh agus a spreagfaidh an Ghaeilge sa phobal ar bhonn pleanáilte agus aontaithe.
Is féidir an comhráiteas iomlán a léamh ag an nasc seo: Comhráiteas na nEagras - 17.01.12.pdf
© Gaelport.com 17 Eanáir 2012