![]()
Tá míshástacht na n-eagraíochtaí atá bunmhaoinithe ag Foras na Gaeilge léirithe go poiblí arís agus arís eile maidir leis an tSamhail Nua Mhaoinithe féin, agus leis an bpróiseas a bhain léi.
Dar leis na heagrais bhunmhaoinithe go bhfuil sé beartaithe ag an bhForas deireadh a chur le bunmhaoiniú an 19 eagras atá faoina scáth, gan dul i gcomhairle leis an earnáil d’fhonn staid reatha na hoibre a fhiosrú chun teacht ar mhodhanna nua oibre. Tá sé curtha in iúl go lom ag na heagrais nach mbeidh siad in ann feidhmiú gan bhunmhaoiniú.
Chuir Foras na Gaeilge tús le hathbhreithniú ar mhaoiniú na nEagras chomh fada siar le 2008 agus mhol an Foras ‘Samhail Nua Mhaoinithe’ d’earnáil na Gaeilge. Faoin tSamhail déanfar an maoiniú a dháileadh laistigh d’ocht scéim. I measc na scéimeanna siúd beidh: scéim abhcóideachta, scéim áiseanna foghlamtha, scéim na nEalaíon, Scéim Óige, Scéim Raidió Pobail, Scéim Tacaíochta Oideachais, Scéim Réamhscolaíochta agus Scéim Tacaíochta Pobail.
Tuigtear go mbeidh ciorrú mór ar líon na n-eagras Gaeilge mar gheall ar an tSamhail Nua Mhaoinithe seo, toisc nach mbeidh ach aon eagraíocht amháin (nó líon teoranta eagraíochtaí), ag cur gach scéime i gcrích.
Is é an léamh atá ag na heagrais ar an tSamhail seo ná gur léir gur mian le Foras na Gaeilge obair na Gaeilge a dhéanamh feasta trí thairiscintí a lorg ar líon teoranta scéimeanna nach mairfeadh ach ar feadh trí bliana.
Deirtear sa ráiteas go bhfuil an bhuairt ann go ndéanfaidh cur chuige ar bhonn córas scéimeanna iomaíocha dochar “tromchúiseach, do-leasaithe don Ghaeilge” sna blianta amach romhainn. Ar na pointí i gcoinne mholadh an Fhorais a n-áiríonn na heagrais tá:
- Is eagraíochtaí pobail iad na heagraíochtaí bunmhaoinithe. Glacann cuid mhór daoine páirt iontu agus bíonn go leor eile ag brath orthu chun tacaíocht a thabhairt dóibh maidir le hionad na Gaeilge a threisiú ina saol. Murab ionann agus an saol tráchtála mar a gcuirtear seirbhísí ar conradh, ní oirfeadh cur chuige ar bhonn tairiscintí chun freastal ar riachtanais an phobail ó thaobh na Gaeilge de.
- Téann moladh an Fhorais glan i gcoinne choincheap na pleanála teanga agus an riachtanas go mbeadh leanúnachas i soláthar seirbhísí.
- An acmhainn is mó atá ag na heagraíochtaí ná an fhoireann atá ag obair dóibh. Faoi réir mholadh an Fhorais, áfach, bheadh ar gach eagraíocht scaoileadh leis na fostaithe acu a bhfuil a bpostanna á maoiniú ag an bhForas. Thar oíche, chaillfí saibhreas na mblianta de dhúthracht agus de thaithí. Ní fhéadfadh riamh go mbeadh an saineolas ná an taithí céanna ag oibrithe ar conradh. Ina theannta sin, dhéanfaí scrios ar an nGaeilge mar rogha gairme do dhaoine amach anseo.
Chuir na heagrais bhunmhaoinithe in iúl ina gcomhráiteas go n-aithníonn siad an gá atá le forbairt agus le cuíchóiriú ar mhaithe leis na torthaí is fearr a bhaint amach, ar an luach airgid is fearr, ach nach bhfeictear dóibh go mbeidh luach ar airgead á sholáthair trí na scéimeanna nua. Deir na heagrais go bhfuil siad lán sásta obair i bpáirt leis an bhForas chun teacht ar mhúnlaí nua oibre a rachadh chun tairbhe na Gaeilge ar fud na hÉireann.
I measc siúd atá luaite leis an gcomhráiteas tá na heagraíochtaí seo a leanas: Altram, An tÁisaonad, An tOireachtas, Comhaltas Uladh, Comhar na Múinteoirí Gaeilge, Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge, Comhlachas Náisiúnta Drámaíochta, Comhluadar, Conradh na Gaeilge, Cumann na bhFiann, Forbairt Feirste, Forbairt Naíonraí Teoranta, Gael Linn, Gaelscoileanna, Glór na nGael, Iontaobhas Ultach, Pobal, Raidió Fáilte agus Raidió na Life.
Tá an 19 n-eagraíocht aontaithe nach mbeidh d’acmhainn acu feidhmiú gan an maoiniú bliantúil. Tá molta ag na heagrais d’Fhoras na Gaeilge meicníocht idirbheartaíochta a aontú leo le teacht ar chóras nua maoinithe a thacóidh agus a spreagfaidh an Ghaeilge sa phobal ar bhonn pleanáilte agus aontaithe.
Is féidir an comhráiteas iomlán a léamh ag an nasc seo: Comhráiteas na nEagras - 17.01.12.pdf
© Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012
Rugadh an scríbhneoir aitheanta Pádraig Standún i gCaisleán an Bharraigh, Co. Mhaigh Eo i 1946. Is scríbhneoir, gníomhaí agus sagart é a bhfuil clú agus cáil air. Is mar úrscéalaí is mó atá aithne air, ach léiríodh go leor drámaí leis chomh maith. Ia iad Cló Iar-Chonnacht na foilsitheoirí ar an leabhar is déanaí seo de chuid Phádraig StandúnSeo úrscéal bríomhar le neart aicsin sa scéal ata lonnaithe i gCathair gleoite Veinéis, Péarla na Meánmhara. Tá ealaíontóir óg, Adrienne, tagtha go dtí an chathair rómánsúil seo tar éis dá pósadh cliseadh, í ag súil le tús a chur le saol nua. Casann sí ar Giorgio, tiománaí tacsaí uisce, agus éiríonn siad ceanúil ar a chéile. Ach tá rún ag Giorgio.Ní Iodálach é, ach Éireannach, agus ní Giorgio an t-ainm atá air ar chor ar bith. Fear é a bhí páirteach sa Ghluaiseacht Phoblachtach aimsir na dtrioblóidí agus atá in ainm is a bheith marbh. Tá coirpigh, chomh maith lena chuid chomhbhádóirí, ar a thóir. Ceist na seachtaine seo:Cad as do Phádraig Standún? • Carna • Caisleán an Bharraigh • Béal Feirste • Nua-Eabhrac Seol freagraí agus ainm chuigduais@comhdhail.ie roimh mheán lae Déardaoin, 2 Feabhra 2012 agus bíodh na focail “Comórtas Gaelport” mar ábhar an ríomhphoist. Comhghairdeas le Padaí Ó Mianáin as Doire a bhuaigh duais an eagráin seo caite.Competition- ‘I gCóngar i gCéin’©Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012.
Tá míshástacht na n-eagraíochtaí atá bunmhaoinithe ag Foras na Gaeilge léirithe go poiblí arís agus arís eile maidir leis an tSamhail Nua Mhaoinithe féin, agus leis an bpróiseas a bhain léi.
Dar leis na heagrais bhunmhaoinithe go bhfuil sé beartaithe ag an bhForas deireadh a chur le bunmhaoiniú an 19 eagras atá faoina scáth, gan dul i gcomhairle leis an earnáil d’fhonn staid reatha na hoibre a fhiosrú chun teacht ar mhodhanna nua oibre. Tá sé curtha in iúl go lom ag na heagrais nach mbeidh siad in ann feidhmiú gan bhunmhaoiniú.
Chuir Foras na Gaeilge tús le hathbhreithniú ar mhaoiniú na nEagras chomh fada siar le 2008 agus mhol an Foras ‘Samhail Nua Mhaoinithe’ d’earnáil na Gaeilge. Faoin tSamhail déanfar an maoiniú a dháileadh laistigh d’ocht scéim. I measc na scéimeanna siúd beidh: scéim abhcóideachta, scéim áiseanna foghlamtha, scéim na nEalaíon, Scéim Óige, Scéim Raidió Pobail, Scéim Tacaíochta Oideachais, Scéim Réamhscolaíochta agus Scéim Tacaíochta Pobail.
Tuigtear go mbeidh ciorrú mór ar líon na n-eagras Gaeilge mar gheall ar an tSamhail Nua Mhaoinithe seo, toisc nach mbeidh ach aon eagraíocht amháin (nó líon teoranta eagraíochtaí), ag cur gach scéime i gcrích.
Is é an léamh atá ag na heagrais ar an tSamhail seo ná gur léir gur mian le Foras na Gaeilge obair na Gaeilge a dhéanamh feasta trí thairiscintí a lorg ar líon teoranta scéimeanna nach mairfeadh ach ar feadh trí bliana.
Deirtear sa ráiteas go bhfuil an bhuairt ann go ndéanfaidh cur chuige ar bhonn córas scéimeanna iomaíocha dochar “tromchúiseach, do-leasaithe don Ghaeilge” sna blianta amach romhainn. Ar na pointí i gcoinne mholadh an Fhorais a n-áiríonn na heagrais tá:
- Is eagraíochtaí pobail iad na heagraíochtaí bunmhaoinithe. Glacann cuid mhór daoine páirt iontu agus bíonn go leor eile ag brath orthu chun tacaíocht a thabhairt dóibh maidir le hionad na Gaeilge a threisiú ina saol. Murab ionann agus an saol tráchtála mar a gcuirtear seirbhísí ar conradh, ní oirfeadh cur chuige ar bhonn tairiscintí chun freastal ar riachtanais an phobail ó thaobh na Gaeilge de.
- Téann moladh an Fhorais glan i gcoinne choincheap na pleanála teanga agus an riachtanas go mbeadh leanúnachas i soláthar seirbhísí.
- An acmhainn is mó atá ag na heagraíochtaí ná an fhoireann atá ag obair dóibh. Faoi réir mholadh an Fhorais, áfach, bheadh ar gach eagraíocht scaoileadh leis na fostaithe acu a bhfuil a bpostanna á maoiniú ag an bhForas. Thar oíche, chaillfí saibhreas na mblianta de dhúthracht agus de thaithí. Ní fhéadfadh riamh go mbeadh an saineolas ná an taithí céanna ag oibrithe ar conradh. Ina theannta sin, dhéanfaí scrios ar an nGaeilge mar rogha gairme do dhaoine amach anseo.
Chuir na heagrais bhunmhaoinithe in iúl ina gcomhráiteas go n-aithníonn siad an gá atá le forbairt agus le cuíchóiriú ar mhaithe leis na torthaí is fearr a bhaint amach, ar an luach airgid is fearr, ach nach bhfeictear dóibh go mbeidh luach ar airgead á sholáthair trí na scéimeanna nua. Deir na heagrais go bhfuil siad lán sásta obair i bpáirt leis an bhForas chun teacht ar mhúnlaí nua oibre a rachadh chun tairbhe na Gaeilge ar fud na hÉireann.
I measc siúd atá luaite leis an gcomhráiteas tá na heagraíochtaí seo a leanas: Altram, An tÁisaonad, An tOireachtas, Comhaltas Uladh, Comhar na Múinteoirí Gaeilge, Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge, Comhlachas Náisiúnta Drámaíochta, Comhluadar, Conradh na Gaeilge, Cumann na bhFiann, Forbairt Feirste, Forbairt Naíonraí Teoranta, Gael Linn, Gaelscoileanna, Glór na nGael, Iontaobhas Ultach, Pobal, Raidió Fáilte agus Raidió na Life.
Tá an 19 n-eagraíocht aontaithe nach mbeidh d’acmhainn acu feidhmiú gan an maoiniú bliantúil. Tá molta ag na heagrais d’Fhoras na Gaeilge meicníocht idirbheartaíochta a aontú leo le teacht ar chóras nua maoinithe a thacóidh agus a spreagfaidh an Ghaeilge sa phobal ar bhonn pleanáilte agus aontaithe.
Is féidir an comhráiteas iomlán a léamh ag an nasc seo: Comhráiteas na nEagras - 17.01.12.pdf
© Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012
Mar chuid d’fhéile na bliana seo beidh an banna ceoil clúiteach The Dubliners ag dul chun stáitse in Ardeaglais Theampall Chríost ar an 27 agus 28 Eanáir agus iad ag ceiliúradh 50 bliain den bhanna i mbliana.
Mar aon le ceolchoirmeacha beidh seisiúin cheoil ar siúl ar fud na cathrach. I measc na gceoltóirí beidh an banna ceoil bríomhar 'Éile' ó Laurel Hill Coláiste FCJ, Luimneach, grúpa, ceoil den scoth a bhuaigh Siansa Gael Linn 2011. Beidh na mná óga ar stáitse ag 1 a chlog i Halla na Cathrach, Baile Átha Cliath ar an Satharn, 28 Eanáir agus beidh an cheolchoirm seo saor in aisce.
I measc na gceoltóirí eile a bheith páirteach i bhféile na bliana seo beidh an t-amhránaí clúiteach leis an mbanna ceoil Clannad, Máire Ní Bhraonáin agus an ceoltóir Cormac De Barra. Ag seinm freisin beidh an fidléir Frankie Gavin agus beidh Seán Ó Riada mar aon le Cór Chúil Aodha ag canadh i Halla na Cathrach, Baile Átha Cliath ar an Satharn, 28 Eanáir 2012.
I measc na gceoltóirí eile a bheith ag seinm beidh Tommy Sands, an Píobaire clúiteach as Baile Átha Cliath, Mick O’ Brien an t-amhránaí Lisa O'Neill mar aon le oíche chultúrtha agus amhráin le Noel O’ Grady ar son Pecker Dunne.
Beidh an t-amhránaí aitheanta Cathy Jordan ag canadh sa Button Factory ar an 26 Eanáir agus beidh an ceoltóir óg cumasach Edel Fox ar stáitse i Halla na Cathrach i rith an lae agus beidh an banna ceoil traidisiúnta Inish Turk Beggers ag seinm ar 27 Eanáir 2012.
Beidh neart ceoil eile ar siúl in ionaid éagsúla i mBarra an Teampaill. Chun tuilleadh eolais a fháil maidir leis na himeachta le linn Fhéile na bliana seo téigh chuig an suíomh gréasáin seo a leanas: www.templebartrad.com.
©Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012
Is léir go bhfuil an Rialtas seo ar aon tuairim le heasaontóirí an tSeanaid maidir le líomhaintí i leith na baothchainte agus na bolscaireachta a bhíonn ar siúl ann agus gheall siad i gClár an Rialtais go mbeadh athchóiriú iomlán agus go reáchtálfar reifreann ar an gceist ar bonn práinne.
Is dócha go bhfuil clocha níos mó ar phaidrín na triúrachta faoi láthair agus tá dearmad glan déanta ag an gcomhrialtas ar gheallúint a ndearna siad sé mhí ó shin. Ar aon nós shoiléirigh an díospóireacht a reáchtáladh sa Seanad Dé Céadaoin na laigí atá sa chóras faoi láthair.
Ba é an Seanadóir Trevor Ó Clochartaigh a mhol an díospóireacht agus dar leis ba mhór an dul chun cinn a baineadh amach ó reáchtáladh an díospóireacht deireanach sa Seanad.
Deir sé go bhfuil cuid mhaith de pholaiteoirí i dTeach Laighean aineolach ar cheisteanna atá ag cur as do phobal na Gaeilge agus Gaeltachta agus tá i gceist aige cur leis na díospóireachtaí amach anseo le go mbeadh níos mó Gaeilge le cloisteáil.
Ach ba léir nár chualathas i Seanad Éireann go mbíonn blas ar an mbeagán. Labhair triúr sheanadóir déag ar gach ábhar éagsúil faoin spéir a bhain leis an nGaeilge ó Údarás na Gaeltachta go ciorruithe sna scoileanna Gaeltachta go bunú scoileanna nua go nósmhaireacht teanga agus teagasc na teanga sna scoileanna.
Liosta le háireamh a bhí ann agus bhí ionadh ar an bpobal sa ghailearaí nár luadh sárobair na gcailíní breátha atá fostaithe ag TG4 mar a dhéantar go minic nuair a bhíonn ceisteanna a bhaineann leis an nGaeilge á bplé i dTithe an Oireachtais.
Agus ceisteanna tromchúiseacha mar seo á bplé, is trua nár tugadh aird ar na ceisteanna seo mar saincheisteanna in áit iad a rangú lena chéile ar an ábhar go mbaineann siad leis an nGaeilge amháin nó leis an bpobal beag a bhíonn ag labhairt na Gaeilge gach aon lá.
Léirigh an díospóireacht fhada ar gach uile ábhar a bhain leis an nGaeilge an locht is mó atá ag an gcóras agus is é sin go bhfuil gníomhartha níos téagartha ná ‘ráitis’ á lorg ag pobal na Gaeilge agus na Gaeltachta anois agus an tua á leagadh ar sheirbhísí éagsúla i ngach aon cuid den státchóras.
Buaicphointí
Díospóireacht bhríomhar go leor ab ea í agus rinne tromlach na Seanadóirí a bhí i láthair iarracht labhairt i nGaeilge. Ar uairibh, bhí an chuma ar an scéal go raibh na Seanadóirí ar bheagán Gaeilge, Jillian van Turnhold nó Pascal Mooney níos eolgaisí ar na ceisteanna ba práinní ná roinnt de na Seanadóirí a labhair i nGaeilge agus rinneadar sár-iarracht an tAire Stáit Dinny McGinley TD a cheistiú ar cheisteanna atá ag cur oilc ar phobail na Gaeilge ina measc ciorruithe sna scoileanna Gaeltachta , an t-athbhreithniú ar an Acht Teanga agus athchóiriú na n-eagras deonach.
Bhí briatharchath spéisiúil idir an Seanadóir Trevor Ó Clochartaigh agus an Seanadóir Jim Darcy ar chaighdeán na Gaeilge i scoileanna Gaeltachta. Agus gan amhras chuir tuairimí an Seanadóra D’Arcy cantal ar roinnt de na Seanadóirí a bhí i láthair, Ó Clochartaigh ina measc.
Día d’ár Sábháil
“A dhath ar bith, d’fhéadfadh múinteoirí i scoileanna Gaeltachta an Ghaeilge a theagasc beagáinín níos fearr agus níos mó Gaeilge a úsáid ins na scoileanna” a dúirt sé. “Sin masla ar mhúinteoirí na Gaeltachta”, a dúirt Ó Clochartaigh. “Bhuel, Dia ár sábháil”, a d’fhreagair an Seanadóir D’Arcy.
Chomh maith leis sin cheistigh an Seanadóir D’Arcy fiúntas na conspóide maidir le cónascadh Oifig an Choimisinéara Teanga agus Oifig an Ombudsman, ”Cad a dhéanann an Coimisinéir Teanga nach bhféadfadh Oifig an Ombudsman a dhéanamh?”, a dúirt sé.
Comhchoiste Oireachtais
Ar cheist athstruchtúrú na neagras Gaeilge agus an samhail nua mhaoinithe atá molta ag Foras na Gaeilge, bhí moladh fiúntach déanta ag an Seanadóir Labhrás Ó Murchú go reáchtálfar cruinniú de chuid an chomhchoiste Oireachtais leis an gceist a phlé go mion.
Dúirt an tAire Stáit nach raibh fáth ar bith nach dtiocfadh na heagrais isteach agus nach dtabharfar ardán dóibh lena gcuid tuairimí a chur chun tosaigh.
“Nílimid ag iarraidh go mbeadh aon duine ina thost. Táimid ag iarraidh cead cainte a thabhairt do gach duine agus aon tuairimí atá acu a fháil. Bheadh an-tairbhe ag baint leis na comhchoistí mhionlaigh agus na heagraíochtaí ag teacht isteach agus ag cur a gcuid tuairimí i láthair.”
Labhair an Seanadóir Pascal Mooney faoin samhail nua mhaoinithe chomh maith agus d’ionsaigh sé an Aire Stáit go fíochmhar ar bhunús na samhla agus na húdaráis a rinne an cinneadh
"An insult to intelligence"
“ I suggest to the Minister of State that this proposed consultation is only a sideshow, that the decision has been taken and that the proposal emanated from the board of Foras na Gaeilge itself. ...This controversy could well have been avoided. What will be the ultimate consequence of the consultation process? To suggest it is a consultation process, when the decision has already been taken to withdraw the funding anyway from the existing organisations, is an insult to the intelligence of the people involved.” a dúirt sé.
Ach chosain an tAire Stáit an samhail nua mhaoinithe agus cinneadh na Comhaireachta Thuaidh Theas athbhreithniú a chur ar bun.
“We are conscious, both North and South, of the excellent work that has been carried out by the voluntary organisations down through the years. It is not my wish, nor do I know of anyone there whose wish it i to terminate the excellent work being done by these organisations. That is the reason that at a meeting of the joint council towards the end of last year, we asked Foras na Gaeilge to carry out another review. It has three months to do that. I do not blame Foras na Gaeilge for this”, a dúirt an tAire Stáit.
Cairde sa chúirt
Chosain an tAire Stáit beartais an rialtais agus an t-achrann a bhaineann leis na ciorruithe go léir. Dúirt sé go raibh sé ag déanamh gach dícheall na hachmhainní a choinneáil sna rannóga is éifeachtaí a chuirfeadh an teanga chun cinn. “Aon rud atáimid ag déanamh sa Ghaeltacht, caithfidh sé a bheith teanga lárnaithe. Má fhaigheann an teanga bás ins an Ghaeltacht, cé go bhfuil na gaelscoileanna ag déanamh an-obair agus cé go mbeidh an Ghaeilge mar chuid den tír i gcónaí, beidh an lúb sin ar an slabhra briste”.
I ndeireadh na dála tá cairde sa chúirt aige a thabharfaidh éisteacht dó, dar leis. “Bhí an Seanadóir Ó Clochartaigh ag gearáin nach raibh mé ag bord an Rialtais. B’fhéidir nach bhfuil mé ag bord an Rialtais ach tá cairde maithe agam ann. Tá an Teachta Deenihan ann agus caithfidh mé aitheantas a thabhairt dó-san gur éirigh linn an t-airgead sin a fháil.”
©Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012.
Anois agus tús curtha le bliain úr táimid ag druidim i dtreo an Earraigh, tráth a mbeidh Turas na bhFilí Albanacha 2012 á reáchtáil ag Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge.
Tá an comórtas anois oscailte le haghaidh iarratais agus is é 16 Márta an spriocdháta d’iontrálacha. Féadfar íoslódáil a dhéanamh ar fhoirm iarratais anseo, ar leagan PDF nó ar leagan Word.
Is comórtas dátheangach é seo, áit ar féidir le hiarratasóirí dánta scríofa i nGaeilge na hÉireann nó Gàidhlig na hAlban a sheoladh isteach ach aistriúchán Béarla a chur ar fáil chomh maith. Ceadaítear suas go trí dhán san aon iontráil amháin. Ní mór rialacha an chomórtais a bheith léite go roimh ré chomh maith.
Téama oscailte atá i gceist i mbliana agus ní bheidh costas de dhíth ar iontrálacha.
Roghnófar gearrliosta d’ochtar, as a mbeidh buaiteoir amháin ainmnithe ag oíche mhór filíochta agus ceoil ar 12 Aibreán in ionad Cois Teallaigh, Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge i mBaile Átha Cliath. Bronnfar duais €500 ar bhuaiteoir an chomórtais.
Le haghaidh tuilleadh eolais is féidir dul i dteagmháil le Sibéal Davitt ag sdavitt@comhdhail.ie nó glaoch ar 01-6794780.
© Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012.
Lean Rith 2010 ar aghaidh ar feadh 9 lá, ag rith ó mhaidin go hoíche i ngach Cúige den tír.
Is ar son na Gaeilge a ghlac 15 Chontae, 250 baile agus na mílte duine páirt i Rith 2010, agus toisc gur éirigh chomh maith leis an chéad uair, deir na heagraithe gur ócáid dhébhliantúil a bheidh inti as seo amach.
Dar le Cóilín Ó Cearbhaill, Bainisteoir Imeachta Rith 2012 'Is iontach an bealach go dtugann Rith 2012 coistí deonacha atá ag cur na Gaeilge chun cinn ina bpobal féin ar fud an Oileán le chéile i bhFéile mhór amháin. Cé gur féile mhór náisiúnta é Rith tá sé déanta suas den iliomad féilte agus imeachtaí beaga atá ar siúil i ngach ceantar nuair atá an Rith ag dul tríd.’
Leanfaidh an turas ar aghaidh trí chúige Uladh ag tabhairt cuairte ar Leitir Ceanainn, Doire, Béal Feirste, Ard Mhacha, Muineacháin agus síos chomh fada le Baile Shláine, Rath Tó agus ansin Ráth Chairn i nGaeltacht na Mí.
As sin beidh daoine ag dul chun bóthair sa Phríomhchathair agus ar aghaidh chomh fada le Cill Dara, Ceatharlach, Laois, Tiobraid Árann, Luimneach agus Inis.
Tosóidh an tsraith dheireanach de Rith 2012 i mBaile Locha Riach agus leanfaidh sé trí Chathair na Gaillimhe agus Conamara sula mbainfear ceann scríbe an reatha amach ar Inis Mór in Árann, áit a gcuirfear críoch spleodrach leis na himeachtaí ar Lá Fhéile Pádraig, 17 Márta 2012. Tá tuilleadh eolais maidir le Rith 2012 ar fáil ar www.rith.ie.
©Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012.
Maireann imeachtaí Scoil Cheoil an Earraigh thar tréimhse cúig lá agus díríonn an scoil Cheoil go háirithe ar cheol, amhráin agus stíl Chorca Dhuibhne.
Beidh go leor ranganna agus seisiún ceoil ar siúl le linn fhéile na bliana seo agus beidh neart ceoltóirí áitiúla in measc an aonaigh freisin.
I measc na himeachtaí freisin beidh ranganna amhránaíochta, scéalaíochta, Ciorcal Comhrá, siúlóidí, seisiún ceoil mar aon le ranganna damhsa agus uirlisí éagsúla i rith an lae.
Ar an 16 Feabhra seolfar dlúthdhiosca Thigh Bhric, An Riasc, Baile an Fheirtéaraigh ag 3 a’ chlog agus beidh na ceoltóirí agus amhránaithe aitheanta Caoimhín Ó Raghallaigh, Cormac Ó Beaglaoich & Jack Talty, Saileog Ní Cheannabháin i láthair.
Níos déanaí sa tráthnóna beidh oíche mhór siamsaíochta in Ionad an Bhlascaoid, Dún Chaoin. Saol agus ceol Moss Martin, boscadóir ó Chorca Dhuibhne, a bhfuil a ainm le cuid de na poirt a bhíonn á múineadh i rith na Scoile Ceoil. Curtha i láthair ag Helen Ní Shé, RTE Raidió na Gaeltachta.
Ar an 17 Feabhra beidh ceolchoirm mhór Oíche Éire ‘s Alba in Ionad an Bhlascaoid, Dún Chaoin. Beidh neart ceoil agus amhránaíochta ann as Éirinn agus Albain le Maggie MacInnes, Máire Ní Chéilleachair, Alan Hendersen, Ailean Domhnallach, Seosaimhín Ní Bheaglaoich agus go leor eile.
Beidh ranganna á reáchtáil ar an sean-nós agus arís i mbliana beidh an damhsóir clúiteach Róisín Ní Mhainín as Ros Muc i gConamrara i láthair.
I measc na gceoltóirí a beidh ag seinm le linn na Scoile Ceoil beidh Mairéad Ní Mhaonaigh, Johnny Connolly, Tomás Mac Eoin, Máirtín Tom Sheáinín, Peadar, Méabh, Eoin & Saileog Ní Cheannabháin agus go leor eile. Ag 8pm tráthnóna Shathairn, 18 Feabhra beidh ceolchoirm mhór i Halla na Feothanaí.
Beidh na ceoltóirí Liam & Mick O’Connor, Peadar, Méabh, Eoin & Saileog Ní Cheannabháin, Johnny Connolly, Róisín Ní Mhainín, & aíonna speisialta eile ag dul chun stáitse.
Ar an Domhnach 19 beidh Aifreann traidisiúnta na Scoile Ceoil á cheiliúradh i Séipéal Naomh Uinseann, Baile an Fheirtéaraigh áit a mbeidh Peadar Ó Riada & Cór Chúil Aodha. Tá liosta de na himeachtaí ar fáil ar: www.scoilcheoil.com.
©Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012.
D'oibrigh Mícheál mar mhúinteoir bunscoile i mBunscoil Chill Charthaigh idir 1961 agus 1993. Agus é ag obair mar mhúinteoir, bhí baint ollmhór ag Mícheál le gníomhaíochtaí an CLG go háitiúil agus sa chontae. Idir 1977 agus 1979 bhí sé ina Chathaoirleach ar Chomórtas Peile na Gaeltachta agus bhí sé ina Chathaoirleach ar CLG Dhún na nGall idir 1980 agus 1987. Bhí sé mar bhall freisin de choiste náisiúnta Oireachtas na Gaeilge idir 1990 agus 2002.
"Tá ríméad orainn gur ghlac Mícheál lenár gcuireadh le bheith ina Uachtarán do 2012,” a dúirt Liam Ó Maolaodha, Stiúrthóir Oireachtas na Gaeilge. “Ní hamháin gur cainteoir Gaeilge ó dhúchas é ach is ceannaire pobail den scoth é freisin. Tá sé fóirsteanach gur as Dún na nGall dó agus tá lúcháir orainn go bhfuilimid ag filleadh ar Leitir Ceanainn d'Oireachtas na Samhna i mí na Samhna agus an chaoi ar éirigh thar barr leis sna blianta 2004 agus in 2009” a dúirt sé.
Mícheál Mac Giolla Easbuic agus Úna Uí Lachtnáin i gceannáras Fhoras na Gaeilge
i mBaile Átha Cliath.
©Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012
I mbliana beidh sléibhte agus sléibhteoireacht in Uíbh Ráthach faoi chaibidil ag lucht na féile ach go háirithe ach déanfar cuairt ghasta soir go dtí na Himiléithe chomh maith.Féile chultúrtha is ea an Éigse, a dhéanann teacht an Earraigh a cheiliúradh agus, ag an am céanna, a dhíríonn ar ghné éigin d’oidhreacht agus de chultúr Uíbh Ráthaigh. Beidh léachtaí stairiúla, taispeántas scannáin, neart siamsaíochta agus ceol mar aon le rince agus taispeántais éagsúla ar súil ar feadh dheireadh seachtaine na Brídeoige.©Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012.
‘Anuraidh bhí Glór na nGael ag ceiliúradh 50 ar an saol’ arsa Lorcán Mac Gabhann, Ceannasaí Ghlór na nGael, ‘agus rinne oifigigh Ghlór teagmháil le coistí a bhí ann tráth ach le hathraithe daonra agus sóisialta a d’imigh as feidhm le himeacht na mblianta. Tá an obair dheonach ag croí lár gníomhaíochtaí Ghlór na nGael, ar ndóigh agus nuair a bunaíodh an comórtas seo bhí an obair deonach ar cheann de na foinsí dóchais sa tír. D’fhéadfaí a rá go bhfuil an roth casta arís agus táimid buíoch agus bródúil as an obair dheonach ar fad a dhéanann ár gcoistí ar son na Gaeilge i ngach cearn den tír’.
Bronnann Glór na nGael breis agus €150,000 de dhuaiseanna ar choistí áitiúla Gaeilge timpeall na tíre gach bliain agus tugann an comórtas aitheantas d'iarrachtaí gach pobail an teanga a chur chun cinn.
I measc na nduaiseanna tá rannóg do choistí le cúnamh fostaíochta agus do choistí gan fostaíocht agus do choistí sa Ghaeltacht agus coistí eile lasmuigh den Ghaeltacht.
Tá coistí rannpháirteach i gcomórtas Ghlór na nGael ó gach contae sa tír agus tá deich gcinn de thíortha éagsúla bainteach leis an gcomórtas domhanda, Global Gaeilge. Chomh maith leis sin tá comórtas ar leith do chumainn Ghaeilge sna coláistí tríú leibhéal, agus comórtas ar leith do dhaltaí mheánscoile.
Beidh torthaí 2011 á bhfógairt ar chlár Seán Bán Breathnach ar Raidió na Gaeltachta beo ar an 10 Feabhra agus bronnfar na duaiseanna sin ag imeacht náisiúnta in Óstán Carton House, Má Nuad ar an 25 Feabhra.
Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012.
Gealladh i gclár an Rialtais reatha go ndéanfar athbhreithniú ar an Acht Teanga chun a chinntiú go mbainfear an leas is fear as caiteachas chun an teanga a fhorbairt agus chun a chinntiú go bhforchuirtear dualgais go cuí de réir éilimh o shaoránaigh.
Is iad aidhmeanna an athbhreithnithe a chinntiú gur meicníocht éifeachtach é an tAcht a thacaíonn le forbairt na Gaeilge ar bhealach atá éifeachtach agus éifeachtúil ó thaobh costais de agus go bhfuil na dualgais a eascraíonn ón Acht cuí chun soláthar sásúil seirbhísí trí Ghaeilge ag comhlachtaí poiblí a chinntiú, de réir an éilimh atá orthu ón bpobal.
Is féidir leis an bpobal a dtuairim a nochtadh trí suirbhé a líonadh nó aighneacht a sheoladh go leictreonach ar shuíomh na Roinne Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta. Chun cabhrú leat an tsuirbhé agus/nó an aighneacht a líonadh tá cur síos le fáil thíos.
Suirbhé
Tá 20 cheist ann faoi na hábhair a leanas;
A. Teagmháil an duine leis na comhlachtaí poiblí,
i. Cé hiad na comhlachtaí poibli is mó a dhéanann tú teagmháil leo rl.
B. Foilseacháin na gComhlachtaí Poiblí;
i. An mbaineann tú úsáid as foilseacháin dátheangach rl.
C. Cumarsáid leis an gcomhlahct poiblí
i. Leibhéal seirbhíse ón gcomhlacht poiblí
D. Seirbhísí Leictreonacha
i. Na seirbhisí leictreonacha a úsaideann tú trí Ghaeilge
E. An Ghaeltacht,
F. Tábhachta an Ghaeilge sa tsochaí,
G. Oifig an Choimisinéara Teanga,
H. Tuairimí Ginearálta
Ní thógaidh sé ach idir 10-15 nóimead chun an tsuirbhé a líonadh agus is féidir é a fháil ag an nasc seo
Aighneacht
Is féidir aighneacht a líonad ar shuíomh na Roinne chomh maith, tá deis ag an bpobal a dtuairim a chur in iúl i dtaobh na dualgais atá air na comhlachtai poiblí;
i. cumarsáid a fhreagairt san teanga ina bhfuarthas í,
ii. Doicimeid áirithe a fhoilsiú go comhuaineach i nGaeilge agus i mBéarla (ie. Tuarascálacha bliantúla, ráitis straitéise rl)
iii. Cloí leis an Rialacháin maidir le húsáid na Gaeilge agus an Bhéarla ar chomharhtaí, stáiseanóireacht rl.
Tugann an aighneacht deis don phobal a meon i leith scéimeanna teanga na gcomhlachtaí poiblí a léiriú. Tá na scéimeanna teagna mar chroílár an Achta Teanga. Leagtar amach sna scéimeanna teanga an bealach a bhforbraíonn comhlactaí poiblí a gcuid seirbhísí trí Ghaeilge thar tréimhse ama.
Ceistítear na seirbhísí ó chomhlachtaí poiblí sa Ghaeltacht chomh maith le húsáid na Gaeilge san Oireachtas, sna cúirteanna agus i gcóras logainmneacha an Stáit. Tugatar deis don phobal chomh maith a dtuairim a léiriú maidir leis na gComhlcataí Poiblí atá faoi scáth an Achta chomh maith le ról an Choimisinéara Teanga.
Is féidir an aighneacht a líonadh thar an idirlíon ag an nasc seo
Ná déan dearmaid gurbh é 31 Eanáir an spriocdháta chun suirbhé a líonadh nó aighneachtaí a sheoladh.
Tá físeán, 'Cosain do chearta teanga' léirithe ag Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge a dhéanann cur síos ar an athbhreithníu anseo. Bí páirteach sa phróiseas!
©Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012.
Tá sé tráthúil go bhfuil cloch mhíle na hIrise á ceiliúradh le linn na scoile, dar le Máire Ní Neachtain, atá ina stiúrthóir ar an scoil i gcomhpháirt le Deirdre Nic Mhathúna. “Bhí baint nach beag ag an chéad ghlúin d’eagarthóirí agus scríbhneoirí Comhar, le bunú Cuman Mherriman i 1967” a deir sí.
Alan Titley Ollamh Emeritus le Gaeilge, Coláiste na hOllscoile Corcaigh agus Darach Ó Scolaí a thabharfaidh mórléachtaí na scoile ar ghnéithe de scríbhneoireacht, de litríocht agus d’fhoilsitheoireacht na Gaeilge.
Iarrfar ar an Ollamh Titley dualgas eile a chomhlíonadh, is é sin dhá leabhar nua atá foilsithe ag Cló Iar-Chonnacht a sheoladh go hoifigiúil i rith na scoile chomh maith ar an Satharn, 28 Eanáir in Óstán Westport ag 12.30 i.n.
Tugann An tSlat Féithleoige: Ealaíona an Dúchais 1800-2000 le Stiofán Ó Cadhla léargas ar stair, feidhmeanna, agus ról leanúnach na n-ealaíon dúchais in Éirinn san aonú haois is fiche.
Chomh maith leis sin, seolfar Párliment na bhfíodóirí atá curtha in eagar ag Seán Ó Duinnshléibhe, léachtóir i Scoil Léann na Gaeilge, Coláiste na hOllscoile Corcaigh. Is spéis leis an Duinnshléibheach scríbhinní próis na hochtú agus na naoú haoise déag, go sonrach scríbhinní próis Dháibhí de Barra. Is é Párliment na bhFíodóirí, eagrán criticiúil d’aoir a chum an Barrachan.
An iriseoireacht agus léirmheastóireacht a foilsíodh san iris i gcaitheamh na mblianta a bheidh idir chamáin ag Meadhbh Ní Eadhra, Eilís Ní Dhúill agus Fionntán de Brún maidin Dé Sathairn, nuair a reáchtálfar an siompósiam 'Fís na bhFocal'.
Seolfar móreagrán comórtha den iris ar an Satharn mar a léifidh scríbhneoirí óga cuid dá saothar ag an seisiún seo. Maidin Domhnaigh beidh sleachta as Comhar thar na blianta á léamh ag Gréagóir Ó Dúill, Doireann Ní Bhriain agus Liam Ó Dochartaigh.
©Foilsithe ar Gaelport.com 23 Eanáir 2012.
I measc na gcainteoirí a bhí i láthair, labhair Seán Ó Cuirreáin, An Coimisinéir Teanga, agus dúirt go gceadaíonn leasú a rinneadh ar Acht na dTeangacha Oifigiúla sa bhliain 2011 go ndéanfaí aon Acht den Oireachtas a fhoilsiú ar an idirlíon in “aon teanga oifigiúil amháin sula ndéanfar é a chló agus a fhoilsiú go comhuaineach sa dá theanga oifigiúla”.
Rinneadh an leasú seo ar an Acht, gan aon chomhairliúchán poiblí, agus sular fógraíodh an t-athbhreithniú reatha ar an Acht.
Dar le Seán Ó Cuirreáin: "Tá ag teipeadh go hiomlán ar an Stát polasaí earcaíochta agus córas traenála ceart a chur i bhfeidhm a chinnteodh go mbeadh líon dóthanach foirne ar fáil le seirbhís Ghaeilge a chur ar fáil go sásúil. Ní féidir leis an Stát a bheith ag súil leis go mairfidh an Ghaeilge mar a rogha teanga ag an bpobal sa Ghaeltacht má leantar ag brú Béarla ar phobal na gceantar sin lena gcuid gnóthaí oifigiúla a dhéanamh. Ní raibh staid na teanga mar theanga phobail chomh leochaileach riamh agus atá anois sa Ghaeltacht, agus ní thugann an córas mar atá sé i láthair na huaire deis do mhuintir na Gaeltachta a gcuid gnó a dhéanamh trí Ghaeilge."
Thacaigh Éamonn Mac Niallais, Guth na Gaeltachta le seasamh an Choimisinéara i dtaobh pholasaí earcaíochta an Stáit a thabharfadh aitheantas breise d’iarrthóirí le Gaeilge, agus dúirt go mbeadh an-tairbhe ag polasaí dá leithéid don Ghaeilge agus nach mbeadh aon chostas ag baint leis. Dúirt Mac Niallais freisin, gur gá muintir na Gaeltachta, agus pobal labhartha na teanga timpeall na tíre a chur ar an eolas faoina gcearta teanga, agus iad a ghríosú chun na cearta sin a éileamh.
Ag tagairt dó go sonrach do chomharthaí bóthair, mhol Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Chonradh na Gaeilge gur gá go mbeadh an cló céanna in úsáid sa dá theanga oifigiúla, agus mhol sé cló 'Turas'. Thug sé moltaí chun cinn freisin maidir le dathanna na gcomharthaí, agus conas barr feabhais a chur ar chruth na bhfocal. Dá gcuirfí moltaí Julian i bhfeidhm is mar seo thíos a bhreathnódh comharthaí bóthair dátheangacha ar mhótarbhealaí na tíre amach anseo.
I dtreo dheireadh an tsiompóisiam reáchtáladh fóram plé oscailte, faoi Chathaoirleacht Eimear Ní Chonaola, Nuacht TG4. I measc na moltaí eile a cuireadh chun cinn maidir le leasú na reachtaíochta in Acht na dTeangacha Oifigiúla, moladh:
- go gcuirfí dualgais reachtúla ar chomhlachtaí poiblí a gcuid seirbhísí a sholáthar trí mheán na Gaeilge sa Ghaeltacht ar chomhchaighdeán leis na seirbhísí a chuirtear ar fáil trí Bhéarla in áiteanna eile.
- An t-ualach riaracháin agus maorlathais a bhaineann le feidhmiú Acht na dTeangacha Oifigiúla a laghdú trí chuíchóiriú agus sruthlíniú, agus gur chóir córas traenála ceart a chur ar fáil do sholáthraithe seirbhísí Stáit.
- go gcosnófaí neamhspleáchas Oifig an Choimisinéara Teanga, agus nach gcónascfaí é le hOifig an Ombudsman.
- go n-aithneofaí nár oibrigh córas na scéimeanna teanga go dtí seo, agus go mbreathnófaí ar bhealaí eile chun dualgais na gComhlachtaí Poiblí a dhaingniú.
- go mbeadh dualgais chomónta i measc Comhlachtaí Poiblí cosúla ionas go mbeadh tuiscint ag an bpobal ar na seirbhísí ar féidir leo a bheith ag súil leo sa dá theanga oifigiúla.
Cuirfear aighneacht chuimsitheach le chéile bunaithe ar imeachtaí an tsiompóisiam agus cuirfear seo faoi bhráid an Rialtais mar ábhar cúnaimh don phróiseas athbhreithnithe ar Acht na dTeangacha Oifigiúla.
Mar chuid den phróiseas athbhreithnithe, tá an Rialtas ag lorg tuairimí an phobail maidir le hAcht na dTeangacha Oifigiúla, agus is féidir suirbhé, (nach dtógann ach 10 nóiméad) a líonadh isteach ar an suíomh idirlín: www.ahg.gov.ie.
Sleamhnáin le híoslódáil:
Sleamhnáin le Dáithí Mac Cárthaigh (Eanáir 2012).pdf
Sleamhnáin le Julian de Spáinn (Eanáir 2012).pdf
Sleamnáin le Séamus Mac Giolla Chomhaill (Eanáir 2012).pdf
Sleamnáin le Seán Ó Cuirreáin (Eanáir 2012).pdf
©Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012
Cuideoidh an deontas leis an gCoiste trealamh cúraim agus sláinte, cistin, troscán agus bréagáin a cheannach don naíonra, naíolann agus don tseirbhís iarscoile, a bheidh ar fáil san ionad nua.
Deir an tAire Stáit Donnchadh Mac Fhonnlaoich go cabhróidh deontas le forbairt na Gaeilge sa Ghaeltacht.
“Le comhoibriú na bpáirtithe leasmhar ar fad ar cás leo an Ghaeilge, go háirithe mo Roinnse, an tÚdarás agus pobal na Ceathrú Rua, beidh seirbhísí Naíonra, Naíolainne agus iarscoile d’ardchaighdeán á gcur ar fáil san ionad seo nuair a bheidh sé oscailte agus cuideoidh sé seo go mór leis an nGaeilge sa cheantar”
© Foilsithe ar Gaelport.com - 25 Eanáir 2012
Beidh na himeachtaí ar siúl i gClub na Múinteoirí ar Chearnóg Parnell agus i gClub Chonradh na Gaeilge ar Shráid Fhearchair i gceartlár na cathrach.I measc na n-aíonna a bheidh i láthair beidh na hamhránaithe Albanacha Naomi Harvey, Gille Bhride Mac Illemhaoil agus Lucy Macrae.Beidh an t-amhránaí ar an sean-nós Eoin Warner i measc na n-aíonna Éireannacha a bheidh ar stáitse mar chuid den fhéile, mar aon leis an rinceoir agus fidléir aitheanta Rónán Ó Riagáin, Larry Kinsella ar an gconsairtín agus Éamonn Breathnach ar an bPíb Uilleann.Mar aon le neart ceoil agus malartú cultúir beidh ceardlanna éagsúla á reachtaí i Sráid Fhearchair i lár na cathrach ar an Satharn, 28 Eanáir. Tuilleadh eolais: www.feisnangael.com©Foilsithe ar Gaelport.com 24 Eanáir 2012.
Ag eascairt as an bplé agus as na moltaí a cuireadh chun cinn i rith an Tóstail, cuirfidh An Chomhdháil aighneacht faoi bhráid na Roinne Ealaíon Oidhreachta agus Gaeltachta bunaithe ar mhianta an phobail maidir leis na seirbhísí a bheidh ar fáil don phobal faoin Acht Teanga.
‘Treisiú Stádas na Gaeilge’ a bhí mar théama an Tóstail i mbliana, agus leag na haoichainteoirí idirnáisiúnta An tOllamh Colin Williams (An Bhreatain Bheag) agus an tOllamh François Grin (An Eilvéis) an-bhéim ar thábhacht neamhspleáchas Oifig an Choimisinéara Teanga chun stádas na Gaeilge a neartú faoin Acht Teanga, agus dúirt nach mbeadh muinín ag an bpobal in Oifig an Choimisinéara mura mbeadh an t-oifig sin iomlán neamhspleách.
Thug an Coimisinéir Teanga Seán Ó Cuirreáin cur síos ar na moltaí mar atá déanta ag a Oifig i dtaca leis an an Athbhreithniú ar Acht na dTeangacha Oifigiúla agus thug sé cur síos lom ar na heasnaimh atá sa chóras faoi láthair, go háirithe na heasnaimh a bhaineann le córas daingnithe na scéimeanna teanga.
I measc na moltaí a tháinig chun cinn le linn an Tóstail, ó shaineolaithe na pleanála teanga a bhí mar aoichainteoirí agus ón bpobal i gcoitinne bhí na moltaí thíos – Tabharfar na moltaí seo san áireamh in aighneacht na Comhdhála chuirfear faoi bhráid na Roinne Ealaíon Oidhreachta agus Gaeltachta.
PRÍOMH-MHOLTAÍ
Oifig an Choimisinéara Teanga
· Moladh go gcosnófaí neamhspleáchas Oifig an Choimisinéara Teanga agus nach gcónascfaí é le hOifig an Ombudsman.
• Moladh go mbeadh leasuithe ar an Acht bunaithe ar chearta teanga, in áit a bheith bunaithe ar ghealltanais na gComhlachtaí Poiblí.
• Moladh aicmiú a dhéanamh ar chomhlachtaí poiblí de réir an bhaint atá acu le seirbhísí líne tosaigh a chur ar fáil don phobal.
Comhlachtaí Poiblí
• Moladh go dtitfeadh dualgais an Achta ar gach Comhlacht Poiblí nuabhunaithe go huathoibríoch ag am a bhunaithe.
• Moladh go gcuirfí forálacha leis an Acht, ionas go mbeadh dualgais i dtaobh an Achta ar fhochonraitheoirí a earcaíonn Comhlachtaí Poiblí chun seirbhísí a chur ar fáil don phobal.
• Moladh go gcuirfí forálacha leis an Acht ionas go mbeadh dualgais reachtúil ar Chomhlachtaí Poiblí ainmneacha Gaeilge/dátheangacha agus lógónna Gaeilge/dátheangacha a úsáid
• Soláthar comhleibhéal seirbhísí a bheith riachtanach d’eagraíocht sna réimsí céanna –m.sh comhairlí contae Gaeltachta
• Moladh go mbunófaí Deasc Cúram Custaiméirí laistigh de Chomhlachtaí Poiblí chun freastal ar fhiosrúcháin ón bpobal sa dá theanga oifigiúil.
• Moladh go mbunófaí córas náisiúnta caighdeánach maidir le cúrsaí foilseacháin, le leaganacha oifigiúla comónta d’fhoilseacháin dhátheangacha ionas go seachnófaí aistriúchán ar fhoilseacháin a bheith ann faoi dhó, ag Comhlachtaí Poiblí éagsúla.
• Moladh go mbeadh Oifigeach Forbartha Gaeilge ag aon eagraíocht atá ag freastal ar an nGaeltacht nó ar phobal láidir teanga.
• Moladh go leanfaí cur chuige cosúil le samhail Cheanada, is é sin “an tairiscint ghníomhach” a chiallódh go mbeadh ar chomhlachtaí poiblí a gcuid seirbhísí a fhógairt agus a chur in iúl don phobal. Ní mór do gach comhlacht poiblí éileamh ar sheirbhísí a chothú agus an pobal urlabhra a spreagadh.
• Moladh go mbeadh sé soiléir don chainteoir Gaeilge céard iad na seirbhísí atá ar fáil dóibh. Tá gá le haiseolas a bhailiú go gníomhach ó chustaiméirí le caighdeán seirbhísí faoin Scéim a dheimhniú.
• Moltar go gcuimseofaí modúl ar an bhfeasacht teanga mar chuid de na cúrsaí insealbhaithe, oiliúna agus seirbhís ardchaighdeáin do Chustaiméirí araon lena chinntiú go dtuigeann baill foirne impleachtaí Acht na dTeangacha Oifigiúla agus tionchar an Achta ar a gcuid oibre.
An Ghaeilge agus an Dlí
• Moladh go ndéanfaí Billí an Oireachtais a aistriú go Gaeilge fad is a bhí siad ag dul tríd an Dáil, rud a chabhródh go mór le haistriúcháin ar Achtanna an Oireachtais a bheith ar fáil in am d’fhoilsiú gach Achta go comhuaineach sa dá theanga oifigiúil.
Comharthaí Tráchta
• Tugadh moltaí maidir le dathanna na gcomharthaí bóithre agus conas barr feabhais a chur ar chruth na bhfocal.
• Moladh Lámhleabhar na gComharthaí Tráchta agus na Rialacháin Chomharthaíochta a chónascadh.
Polasaí Earcaíochta an Státchórais
• Polasaí earcaíochta don tseirbhís phoiblí a chur ar bun le go mbeadh céatadán áirithe d’fhoirne na gcomhlachtaí poiblí dátheangach.
• Polasaí oiliúna don tseirbhís phoiblí chun cur le cumas na foirne seirbhísí trí Ghaeilge a sholáthar.
• Ba cheart go mbeadh róil áirithe ina róil dhátheangacha, agus níor cheart daoine nach bhfuil cumas acu sa dá theanga oifigiúil a cheapadh sna róil seo.
An Ghaeltacht agus Pobal Labhartha na Gaeilge
• Moladh gur gá tabhairt faoi fheachtas feasachta teanga, agus feachtas feasachta cearta, chun lucht labhartha na Gaeilge, agus an saol níos leithne a chur ar an eolas faoina gcearta teanga.
• Moladh go mbeadh seirbhísí uile an Stáit ar fáil sna ceantair Ghaeltachta i nGaeilge
Is féidir sleamhnáin na n-aoichainteoirí, agus físeán de Thóstal na Gaeilge 2012 a fháil ag an nasc seo: www.gaelport.com/tostal2012.
Mar chuid den phróiseas athbhreithnithe, tá an Rialtas ag lorg tuairimí an phobail maidir le hAcht na dTeangacha Oifigiúla, agus is féidir suirbhé, (nach dtógann ach 10 nóiméad) a líonadh isteach ar an suíomh idirlín: www.ahg.gov.ie.
© Gaelport.com 24 Eanáir 2012
Eisíodh ráiteas ar maidin inar tugadh cur síos ar ghníomhaíochtaí Údarás na Gaeltachta sa bhliain 2011. Deirtear san athbhreithniú ar thorthaí na bliana go raibh an líon post a cailleadh le bliain anuas ag leibhéal i bhfad níos ísle ná mar a bhí le roinnt blianta anuas, le laghdú 40% in 2011 i gcomparáid le 2009.
Cruthaíodh 734 post i gcliantchomhlachtaí Údarás na Gaeltachta – ach nuair a chuirtear líon na bpost a cailleadh san áireamh bhí glanchaillteanas de 104 post i gceist.
Tugtar le fios chomh maith go raibh 7,500 duine fostaithe i gcliantchomhlachtaí an Údaráis ag deireadh na bliana.
Chuir an tAire Stáit do Ghnóthaí Gaeltachta Dinny McGinley TD fáilte roimh an ráiteas ar maidin. Dúirt sé gur cúis dóchais é fosta go bhfuil beartaithe ag roinnt cliantchomhlachtaí de chuid an Údaráis pleananna forbartha a chur i gcrích agus infheistíocht bhreise a dhéanamh i dtaighde agus i bhforbairt sna blianta amach romhainn.
Tugtar le fios sa tuarascáil go raibh díolachán iomlán de €750 milliún ag cliantchomhlachtaí an Údaráis sa bhliain 2010 agus gur bhain €399 milliún de le heaspórtáil, méadú 13% ar an bhliain roimhe sin.
Chomh maith leis sin, chuir an tÚdarás tacaíocht ar fáil d’fheidhmiú 82 naíonra ar a raibh 950 páiste ag freastal agus cuireadh cúnamh ar fáil do 62 club óige agus ionad buail isteach i gceantair Ghaeltachta.
©Foilsithe ar Gaelport.com 23 Eanáir 2012.
Scríobh an Teachta Dála chuig aoire an Rialtais, Paul Kehoe TD ag moladh gur chóir lá iomlán d’imeachtaí trí mheán na Gaeilge a reáchtáil i dTithe an Oireachtais.
In áit díospóireacht trí mheán na Gaeilge nó díospóireacht ghinearálta ar cheist na Gaeilge, tá molta aige go ndéanfar gnó an Oireachtais a reáchtáil trí mheán na Gaeilge agus go mbeadh riar na hoibre agus ceisteanna ó na ceannairí ar siúl trí mheán na Gaeilge ar an ábhar go bhfuil Gaeilge mhaith ag ceannairí na bpáirtithe go léir.
Sa litir, deir Ó Snodaigh go léireodh na himeachtaí seo “tábhacht na Gaeilge do polaiteoirí agus gur féidir gnó an Oireachtais bheith trí Ghaeilge agus bheadh sé mar sampla spreagúil do a lán Gaeilgeoirí agus foghlaimeoirí”
Deirtear freisin go bhfeadfadh ceisteanna don Aire Ealaíon, Oidhreacht agus Gaeltachta a bheith ar an sceideal don lá céanna agus go bhféadfadh coistí Oireachtais a gcúraimí i leith na Gaeilge agus na Gaeltachta a phlé.
Thabharfadh sé le fios don phobal nach ar chúrsaí Gaeilge agus Gaeltachta amháin a bhíonn an plé sa Dáil as Gaeilge, dar leis.
©Foilsithe ar Gaelport.com 27 Eanáir 2012.
Pléifear saincheisteanna tábhachtacha le linn na sraithe faisnéise seo a bhaineann le cúrsaí tuaithe agus fiadhúlra, ó na deacrachtaí a bhaineann le seirbhísí leathanbhanda i gceantar tuaithe go speicis éanlainne atá i baol.
Le linn an sé chlár sa tsraith, beidh Nodlaig Brolly ag tuairisciú ar réimse leathan ábhar ag baint leis an bpobal tuaithe agus leis an ngeilleagar.
Déanfaidh Diarmuid Jack Mac Cionnaith, feirmeoir tuaithe, cur síos ar staid an phobail fheirmeoireachta faoi láthair agus tabharfar dúshlán do na láithreoirí freisin dul i mbun iomaíochta lena chéile agus a gcuid puimcíní féin a fhás i ngarraí pobail i Béal Feirste.
© Foilsithe ar Gaelport.com - 27 Eanáir 2012