Ag cruinniú le Foras na Gaeilge ar 14 Meitheamh 2012, chuir na heagrais bhunmhaoinithe Ghaeilge in iúl in athuair gur cheart dul i mbun taighde cuimsitheach ar obair na n-eagras, agus ar obair na hearnála deonaí Gaeilge i gcoitinne, sula mbreathnófaí ar aon phróiseas úr maidir le maoiniú na n-eagras.

Cúlra

I mí Bealtaine 2010, d’fhógair Foras na Gaeilge Samhail Nua Mhaoinithe d’earnáil dheonach na Gaeilge, a bhí “glanta i bprionsabal” ag an gComhairle Aireachta Thuaidh Theas. Punann scéimeanna atá i gceist leis an tSamhail nua mhaoinithe, de réir catagóirí éagsúla. Tá an tSamhail a bhí molta ag an bhForas cáinte le déanaí ag Comhchoiste Oireachtais, agus anuas air sin ritheadh rún i dTionól Thuaisceart Éireann ag léiriú amhrais maidir leis an tionchar a bheadh ag an tSamhail ar obair na n-eagras deonach. 

Leag tuarascáil an Chomhchoiste béim ar thábhacht an bhunmhaoinithe, agus moladh go ngabhfaí i mbun taighde agus go bhforbrófaí ollstraitéis d’Fhoras na Gaeilge.  Mhol an Comhchoiste go mbeadh sé sonraithe san ollstraitéis sin conas a thacódh sin leis an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge agus Straitéis Ghaeilge ionchais Thuaisceart Éireann.

Cé gur tháinig próiseas comhairliúcháin ar an ábhar seo chun críche ag tús mhí Aibreán 2012, níl aon tuairisc foilsithe go fóill maidir le torthaí an phróisis sin.

Cruinniú

Ag cruinniú leis na heagrais bhunmhaoinithe, chuir Foras na Gaeilge in iúl go mbeidh cinneadh le glacadh ag an gComhairle Aireachta Thuaidh Theas i mí na Samhna maidir le múnla nua maoinithe don earnáil, ó Meitheamh 2013 ar aghaidh. Fágann sé sin go bhfuil cúig mhí fágtha ag an bhForas múnla nua maoinithe a chumadh agus a chur os chomhair na Comhairle Aireachta, tar éis dóibh 4 bliana a chaitheamh ag treabhadh leo ag brú ar aghaidh le Samhail Mhaoinithe a bhí na heagrais bhunmhaoinithe agus saineolaithe pleanála teanga glan in aghaidh.

Tosaíochtaí

Cuireadh in iúl ag an gcruinniú ar 14 Meithemah go raibh i gceist ag an bhForas tosaíochtaí réimsí oibre na hearnála a phlé ag díriú ar socrú úr chomh maith le plé faoin na gcatagóir:
A) Dearcadh/Stádas
B)  Úsáid
C) Cumas/Foghlaim

Níor aontaigh na heagrais bhunmhaoinithe le cur chuige an chruinnithe de bharr nach raibh, dar leo, cur chuige gairmiúil curtha i bhfeidhm toisc nár cuireadh miontuairiscí ar fáil ón gcruinniú deiridh den 29 Márta 2012, nár aontaíodh clár an chruinnithe roimh ré agus nár scaipeadh an cháipéisíocht chuí ar na heagrais roimh ré.

Dar leis na heagrais go raibh comhaontú ag an gcruinniú deiridh gurbh í ceann de na céad céimeanna eile ar chóir a ghlacadh sa phróiseas ná dul i mbun taighde ar obair na hearnála deonaí Gaeilge. Mhol na heagras saineolas i réimsí na pleanála teanga agus athrú bainistíochta a cheannach isteach le tabhairt faoi thaighde neamhspleách cuimsitheach ar obair na n-eagras bunmaoinithe sula bpléifí bealaí úra maoinithe.  Moladh go bhféadfaí cuid den taighde a roinnt de réir sainreimsí oibre na n-eagras agus go bhféadfaí fochoistí a bhunú de réir sainreimsí oibre na n-eagras.

Cruinniú Boird

Tionólfar cruinniú de Bhord an Fhorais ar 29 Meitheamh ina gcuirfidh feidhmeannas an Fhorais torthaí an phróisis chomhairliúcháin don tSamhail Nua Mhaoinithe ar fáil do Bhord an Fhorais.The organisations repeated their request at a meeting with Foras na Gaeilge on 14 June 2012.

Foilsithe ar Gaelport.com - 26 Meitheamh 2012

Seans go mbeidh spéis agat sna scéalta a leanas:

As na Nuachtáin - Assembly concern at proposed changes to Irish language funding

“Fáiltíonn an Chomhdháil roimh léamh neamhspleách ar an tSamhail Nua Mhaoinithe"

As na Nuachtáin - Tuarascáil Choiste Dála foilsithe

Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter: #Gaeilge

Cuireadh fáilte roimh phlean gnímh na Roinne Oideachais agus Scileanna le déanaí maidir le moltaí an Bhoird Chomhairligh de chuid an Fhóraim ar Phátrúnacht agus Iolrachas san earnáil bhunscolaíochta.

Bhunaigh an tAire Oideachais agus Scileanna Ruairí Quinn an Fóram Pátrúnachta agus Iolrachais san earnáil bhunscolaíochta i mí Aibreáin na bliana seo le taighde á reáchtáil bunaithe ar éileamh agus soláthar ar phátrúnacht scoile ar fud na tíre.

Beartaíodh mar chuid den phlean a fógraíodh ar an Déardaoin seo caite, go reáchtálfar suirbhé i 44 ceantar ar fud na tíre ina n-iarrfar ar thuismitheoirí daltaí bunscoile a rogha pátrúnachta scoile a léiriú.

Táthar ag súil go mbronnfar pátrúnacht scoile i gceantair éagsúla ag brath ar an éileamh a léireofar i dtorthaí an tsuirbhé a reáchtálfar i bhfómhar na bliana seo.

Ag freastal ar an bpobal

Iarrfar ar thuismitheoirí an cineál pátrúnachta scoile ab fhearr leo a roghnú astu seo: an Eaglais Chaitliceach; Educate Together (an grúpa il-sainchreidmheach); An Ghaelscolaíocht; An Coiste Gairmoideachais agus eile.

Reáchtálfar an suirbhé i 44 ceantar ar fud na tíre ina bhfuil daonra bunaithe, easpa ilchineálachta bunscolaíochta agus barraíocht oideachais Chaitlicigh. Creidtear go dtabharfaidh an suirbhé deis do thuismitheoirí a bheith gníomhach sa chineál oideachais a chuirfear ar a bpáistí den chéad uair riamh ós rud é go mbunófar scoileanna nua ag brath ar éileamh phátrúnacht an cheantair sin.

Tá sé molta ag an mBord Comhairleach go ndéanfar freastal ar rogha gach pobail tríd an gcóras oideachais oiriúnach a chur ar fáil ann agus go mbunófar pátrúnacht scoileanna nua ar thuairimí an phobail áitiúil.

Moltar freisin i gcás scoileanna reatha, go n-aistreofar pátrúnacht ó scoileanna Caitliceacha bunaithe má ghlacfar leis go bhfuil éileamh ar éagsúlacht oideachais in áit foirgneamh agus scoileanna nua bhunú.

Tuairim an Foras Pátrúnacht

Chuir An Foras Pátrúnachta fáilte roimh moltaí an Bhoird Chomahirleach agus cinneadh an Rialtas go ndéanfar anailís ar mholtaí an Bhoird gan mhoill. Dúirt
Ard-Rúnaí An Foras Pátrúnachta, Caoimhín Ó hEaghra, go bhfuil “an Roinn Oideachais agus Scileanna ag tabhairt níos mó roghanna do thuismitheoirí, sa phróiséas seo, ar an gcineál scoil gur mian leo ó thaobh an meán teagaisc agus sainspiorad na scoile.”

Glacfaidh na forais pátrúnachtaí éagsúla páirt lárnach sa phróiseas eolais a dtabharfaidh an Roinn Oideachais agus Scileanna faoi sula gcuirfear tús leis an suirbhé ar-líne sa Fómhar.

Tá grúpaí áitiúla bunaithe ag an ngrúpa il-sainchreidmheach Educate Together cheana féin lena chuid éiteas oideachais féin a chuir os comhair na bpobal a mbeidh páirteach sa suirbhé mar rogha scolaíocht dá bpáistí.

Dúirt Príomhfheidhmeannach Educate Together, Paul Rowe, gur sainchomhartha in oideachas na hÉireann é go gcuirfear moltaí an Bhoird Chomairleach i bhfeidhm, agus go bhféadaí pátrúnacht scoile reatha a aistriú ó chóras sainchreidmheach go córas eile, ar nós Educate Together ag braith ar theastálacha an phobail. Cuireann an grúpa lán-fáilte roimh an bhforbairt seo a ndéanfaidh éagsúlacht bhunscolaíocht na hÉireann a mhéadú sna blianta romhainn.

Beidh An Foras Pátrúnachta ag súil lena éiteas gaeloideachais féin a chur chun cinn mar rogha scolaíochta le linn an phróisis eolais. Dúirt Caoimhín Ó hEaghra, “mar phátrún, táimid ag freastal ar éagsúlacht inár scoileanna agus tugann an pátrún roghanna de shainspiorad Caitliceach, Idirchreidmheach agus Ilchreidmheach trí mheán na Gaeilge.”

Foilsithe ar Gaelport.com - 26 Meitheamh 2012

Seans go mbeidh spéis agat sna scéalta a leanas:

Dul chun cinn na Gaelscolaíochta

Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter: #Gaeilge #Gaelscolaíocht

Ba léir go bhfuil deifir ar an Rialtas Bille na Gaeltachta 2012 a foilsíodh Dé Máirt 20 Meitheamh a chur trí Thithe an Oireachtais. 

Léirigh Seanadóirí ó gach taobh den Teach a míshástacht nach raibh dóthain ama á thabhairt chun an chéad  Bhille Gaeltachta ó 1956 a phlé sa Seanad.

“Bille tábhachtach é seo a bhaineann le todhchaí na Gaeltachta atá ag teacht os comhair an Tí,” a deir an Seanadóir Trevor Ó Clochartaigh ó Shinn Féin. Dúirt nach raibh sé ‘inghlactha’ go mbeidh gach rud socraithe i dtaobh an Bhille sa Seanad an tseachtain seo chugainn.  Thacaigh an Seanadóir Brian Ó Domhnaill ó Fhianna Fáil leis an Seanadóir Ó Clochartaigh nuair a dúirt sé go raibh eagrais Ghaeilge agus eagrais Ghaeltachta ag easaontú leis an tréimhse ama atá an Rialtas ag tabhairt don Bhille chun dul trí na céimeanna cuí i dTithe an Oireachtais

Údarás na Gaeltachta

Tá sé i gceist ag an mBille Gaeltachta nua deireadh a chur le Toghchán Bhoird an Údaráis agus tiocfaidh laghdú ar líon na gcomhaltaí ar an mBord ón scór comhaltaí atá ann faoi láthair go dtí dáréag.  Ainmneoidh an tAire Cathaoirleach an Bhoird mar aon le seisear comhalta eile. 

Tabharfar deis do Chomhairle Contae Dhún na nGall, Comhairle Contae Mhaigh Eo, Comhairle Contae na Gaillimhe agus Comhairle Contae Chiarraí comhalta a cheapadh nó ionadaí eile a cheapadh sa chás nach bhfuil comhalta oiriúnach ar fáil. Roinnfear ainmniúcháin amháin idir Gaeltacht na Mí, Chorcaí agus Phort Láirge ar bhonn timthriallach gach dhá bhliain. 

Dúirt an Seanadóir Ó Domhnaill go raibh an bille ag dul in ‘éadan an daonlathais’ agus go mbeidh ‘guth mhuintir na Gaeltachta caillte’ gan toghchán. Léirigh an Seanadóir Ó Domhnaill agus an Seanadóir Ó Clochartaigh imní faoin tionchar a bheidh ag cibé Rialtas atá i gcumhacht agus iad ag ainmniú seachtar ar Bhord an Údaráis. 

Mhol an Seanadóir Cáit Keane, Fine Gael, go mbunófaí córas cosúil leis an gcóras atá leagtha amach do cheapadh Bhord TG4  le go bhféadfadh Comhchoiste Oireachtais comhairle a chur ar an Aire maidir le baill oiriúnach don Bhord.

Ag freagairt don Seanad Déardaoin, chuir an tAire Gaeltachta, Dinny McGinley, T.D.,  in iúl faoin mbille úr go mbeadh ar ghnáthchomhalta a cheapfadh an tAire ar Bhord  Údaráis na Gaeltachta iarratas a dhéanamh trí www.publicjobs.ie.

Pleanáil Teanga

D’fháiltigh an Seanadóir Fiach Mac Conghaíl roimh ‘spiorad an Bhille’ toisc é a bheith bunaithe ar choincheap na pleanála teanga. Thug an tAire Stáit Dinny McGinley, T.D., le fios go mbeidh an Ghaeltacht bunaithe ar chritéir theangeolaíocha seachas ar limistéir thíreolaíocha mar a bhí go dtí seo.

Dúirt an tAire Stáit go dtabharfadh an Bille deis do mhuintir na Gaeltachta a bplean teanga féin a ullmhú dá gceantar féin agus sin a chur i bhfeidhm. Faoin mBille, iarrfar ar eagraíochtaí atá lonnaithe i Limistéar Pleanála Gaeltachta iarratas a dhéanamh le hÚdarás na Gaeltachta chun páirt a ghlacadh sa phróiseas agus plean teanga a ullmhú. 

Sa phlean sin déanfar cur síos ar na socruithe a bheidh ann maidir le méadú ar úsáid na Gaeilge i saol teaghlaigh, oideachais, poiblí, sóisialta, agus tráchtála de réir critéir pleanála teanga.  Tabharfaidh an tÚdarás cúnamh d’eagraíochtaí atá ag cur pleananna le chéile ach is é an tAire a cheadóidh na pleananna le hordú. 

Ina dhiaidh sin, beidh sé de dhualgas ar an Roinn athbhreithniú leanúnach a dhéanamh ar an dul chun cinn atá bainte amach faoin bplean teanga. Dúirt an Seanadóir Brian Ó Domhnaill go mbeidh ‘dúshlán’ ar choistí áitiúla pleananna teanga a ullmhú gan tacaíocht airgeadais chuí a bheith ar fáil dóibh.

Léirigh Seanadóirí éagsúla imní nach raibh aird shuntasach á tabhairt ar an gcatagóiriú A, B agus C  a cuireadh chun cinn sa Staidéar Cuimsitheach Teangeolaíoch ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht agus na Limistéir Pleanála Gaeltachta á mbeartú ag an Rialtas agus moladh mionscagadh a dhéanamh ar an Staidéar sin sula léifear an Bille Gaeltachta.

Freagraí an Aire Stáit

I ndiaidh dó éisteacht leis na Seanadóirí thug an tAire McGinley, T.D., freagraí paiseanta ar cheisteanna na Seanadóirí.  Dúirt sé go bhfuil an Stát tar éis 10 mbliana a chaitheamh ag plé an Bhille Gaeltachta – idir fhoilsiú an Staidéir Chuimsithigh Teangeolaíochta ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht agus an Straitéis 20 bliain don Ghaeilge chomh maith le plé leathan ar chúrsaí Gaeltachta i dTithe an Oireachtais.

Rinne sé tagairt dá chúlra Gaeltachta féin agus dúirt go bhfuil sé ag moladh an Bhille le go mbeidh todhchaí dhearfach ann do na ceantair Ghaeltachta fud fad na tíre. Dúirt se go bhfuil an Bille seo ag bronnadh ról ceannasaíochta ar mhuintir na Gaeltachta agus ag tabhairt deise dóibh ról a imirt i dtodhchaí a gceantar féin.

Is léir go mbeidh jab deacair ag an Rialtas tacaíocht an fhreasúra a fháil ar an mBille Gaeltachta 2012. Tá soiléiriú fós de dhíth orthu maidir leis an gcineál tacaíochta a bheidh á chur ar fáil ag Údarás na Gaeltachta chomh maith leis na hacmhainní fisiceacha agus airgeadais a bheidh ar fáil do mhuintir na Gaeltachta chun a gcuid pleananna teanga a riar.

Pléifear an Bille Gaeltachta sa Seanad Déardaoin 28 Meitheamh sula dtéann sé ar aghaidh chuig céim na Tuarascála roimh an bplé deiridh sa Seanad agus sula dtosófar á phlé i nDáil Éireann.

Foilsithe ar Gaelport.com - 26 Meitheamh 2012

Seans go mbeidh spéis agat sna scéalta a leanas:

As na Nuachtáin - Ó Domhnaill slams ‘anti-democratic’ Gaeltacht Bill

Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter: #Gaeilge #Gaeltacht

Reáchtáladh díospóireacht Déardaoin seo caite ar an mBille agus beidh sé á phlé ag leibhéal an Choiste sa Seanad inniu.

Faoin mBille úr leagfar amach Limistéir Pleanála Teanga Ghaeltachta ar ainmniú ón Aire Gaeltachta.  Ciallóidh na limistéir nua seo gur ar chritéir theangeolaíocha in áit critéir thíreolaíocha a bheidh ceantair Ghaeltachta bunaithe amach anseo, mar a leagadh amach sa Phróiseas Pleanála Teanga a foilsíodh níos túisce i mbliana.  Naoi gceantar déag pleanála teanga faoi leith a ainmneofar agus beidh plean teanga le réiteach ag gach ceantar a bheidh le haontú ag an Aire. 

Tá imní léirithe roimhe seo ag an gComhdháil maidir le sainmhíniú na gceantar seo, toisc go bhfuil na ceantair sin an-fhairsing agus dar leis an gComhdháil nach bhfuil dóthain airde á thabhairt ar an gcatagóiriú A, B agus C a cuireadh chun cinn sa Staidéar Cuimsitheach Teangeolaíoch ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht. 

Déantar cur síos freisin i bhforálacha an Bhille ar Bhailte Seirbhíse Gaeltachta.  Ullmhóidh eagrais, atá lonnaithe i mbaile a chuireann seirbhísí ar fáil do cheantair Ghaeltachta, plean teanga i gcomhar le hÚdarás na Gaeltachta nó le Foras na Gaeilge.  Dar le Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge gur gá soiléiriú a thabhairt maidir leis an gcineál tacaíochta a bheidh á cur ar fáil do na heagrais phobail, agus gur gá go mbeadh tacaíochtaí comhchosúla á gcur ar fáil d’eagrais, bíodh siad á bhfáil ó Fhoras na Gaeilge nó ó Údarás na Gaeltachta.

De réir an Bhille nua, leagfar amach Líonraí Gaeilge. Pobail Ghaeilge is ea na líonraí seo, a thacaíonn le húsáid na Gaeilge, agus a bhfuil pleananna teanga comhaontaithe acu le Foras na Gaeilge.  Is faoi Fhoras na Gaeilge a bheidh sé a mheas an bhfuil eagraíocht ionadaíoch ar an bpobal sula ndéanfar plean teanga a ullmhú idir iad féin agus Foras na Gaeilge.  Tá buiséad Fhoras na Gaeilge á chiorrú bliain i ndiaidh bliana agus is deacair a shamhlú go mbeidh de chumas ag an bhForas an scéim seo a chur i gcrích laistigh dá acmhainní reatha. 

Beidh Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge ag iarraidh soiléirithe maidir le ról an Fhorais sa chás seo, agus eolas faoin gcritéar a bheidh in úsáid ag an bhForas chun “ionadaíocht” a mheas. 

Má reachtaítear Acht na Gaeltachta 2012, beidh leasuithe le déanamh dá réir ar an Acht um Údarás na Gaeltachta (1979).  Leagtar amach sa Bhille nua go laghdófar líon na gComhaltaí ar Bhord an Údaráis ó 20 go 12.  As an dá chomhalta dhéag a bheadh le ceapadh, bheadh Cathaoirleach an Bhoird, mar aon le seisear comhaltaí eile ceaptha ag an Aire Gaeltachta.  

Is ar ainmniúchán ó Chomhairlí Contae sna contaetha Gaillimh, Maigh Eo, Dún na nGall, agus Ciarraí a bheadh ceathrar comhaltaí eile le hainmniú, agus iad ina n-ionadaithe ar feadh an téarma iomláin oifige cúig bliana.  Ceapfar comhalta amháin eile ar bhonn sealaíochta, ar feadh tréimhse dhá bhliain, ar ainmniúchán ó Chomhairlí Contae ó chontaetha ina bhfuil limistéir bheaga Ghaeltachta mar atá Port Láirge, Corcaigh agus an Mhí.

Chuir Kevin De Barra, Stiúrthóir Gníomhach ar Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge fáilte roimh fhoilsiú an Bhille Gaeltachta, go háirithe agus An Chomhdháil ag moladh go dtiocfadh an Bille seo chun cinn sa Rialtas le blianta anuas.  Dúirt De Barra go bhfuil an “Straitéis Fiche Bliain don Ghaeilge, agus cuspóirí Bhille na Gaeltachta ag brath go mór ar ionchur agus ar thacaíocht an phobail.  Leis an mbealach úr atá molta chun Bord Údarás na Gaeltachta a thoghadh, is beag ionchur a bheidh ag an bpobal sa phróiseas sin, agus is deacair a shamhlú go gceapfar Bord atá ionadaíoch ar an bpobal”.

Dar le De Barra go bhfuil go leor moltaí maithe curtha chun cinn sa Bhille Gaeltachta, ach go bhfuil neart ceisteanna fós le freagairt.  I measc na gceisteanna sin deir De Barra go mbeidh Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge ag iarraidh eolais maidir leis na critéir shainiúla a úsáidfear agus limistéir Ghaeltachta á meas amach anseo, agus ag moladh go ndéanfaí “soiléiriú ar an gcomhordú a dhéanfar idir ról Údarás na Gaeltachta agus ról Fhoras na Gaeilge i gcur i bhfeidhm fhorálacha an Bhille, go háirithe ó tharla go bhfuil feidhmeanna an-éagsúil ag an dá eagraíocht, agus gur foras trasteorann é Foras na Gaeilge”. 

Foilsithe ar Gaelport.com - 26 Meitheamh 2012

Seans go mbeidh spéis agat sna scéalta a leanas:

As na Nuachtáin - Ó Domhnaill slams ‘anti-democratic’ Gaeltacht Bill 

An Gaeilgeoir ón bpríomhchathair tú?  An gcuireann babhla mór cadal ag deireadh an lae ar do shuaimhneas tú?  An bhfuil tú ag iarraidh a bheith i do réalta teilifíse?

Tá daoine á lorg le páirt a ghlacadh i sraith úr teilifíse den teideal, ‘Bia Dúchais’.

Beidh an tsraith nua do TG4 bunaithe ar bhia dúchais na hÉireann agus an chaoi a dtéann sé i bhfeidhm ar dhaoine ó thaobh cuimhní agus traidisiúin de.

Pléifear bia traidisiúnta ar nós muiceola, bradáin, meala, arbhair agus prátaí le linn na sraithe ach is é fíor sprioc an chláir ná cuimhní dhaoine a spreagadh agus iad ag ithe bia áirithe.  Na scéalta pearsanta a bhaineann leis na béiltí a fhiosrú agus na naisc idir an bia agus oidhreacht nó traidisiúin a muintire a nochtadh.

Táthar ag lorg daoine faoi láthair le bheith páirteach sa mhír ina bpléifear Cadal Bhaile Átha Cliath agus na cuimhní a spreagann an béile áirithe seo i muintir na príomhchathrach. 
Más mian leat a bheith páirteach sa chlár nua spéisiúil seo, nó má tá tuilleadh eolais uait, déan teagmháil le Karen ag Marmalade Films ar research@marmaladefilms.ie nó (01) 416 3352.

Foilsithe ar Gaelpot.com - 28 Meitheamh 2012

Seans go mbeidh spéis agat sna scéalta a leanas:

As na Nuachtáin - Irish language media make a Rí-rá about going online

MA sa Chumarsáid

Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter: #Gaeilge #Bia #Cadal

Seans go mbeidh spéis agat sna scéalta a leanas:

As na Nuachtáin - 50 towns to see handover of school patronage

As na Nuachtáin - Quinn questions school emphasis on Irish, religion 

Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter: #Gaeilge #Samhail

Feidhmíonn an Chomhdháil mar scátheagraíocht ar 24 eagraíocht dheonach Ghaeilge agus thar ceann phobal na Gaeilge ar mhaithe leis an gcuspóir náisiúnta an Ghaeilge a athbheochan. Tiocfaidh Kevin De Barra i gcomharba ar an Uasal Pádraig Mac Criostail a bhí mar Stiúrthóir ar an gComhdháil ó 2007.

Is as An Spidéal, i gConamara é Kevin De Barra. D’fhreastail sé ar Ollscoil na hÉireann, Gaillimh áit ar bhain sé Céim Tráchtála agus Máistreacht sa Ghnó agus sa Mhargaíocht amach, chomh maith le Dioplóma sa Ghaeilge, agus Dioplóma i Staidéar an Aistriúcháin. Le déanaí tá Máistreacht sa Ghaeilge Fheidhmeach bainte amach aige le hInstitiúid Teicneolaíochta Bhaile Átha Cliath.

Tá an tUasal De Barra ag obair le Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge ó bhí 2007 ann, ar dtús mar Bhainisteoir Margaíochta agus Cumarsáide Poiblí, ansin mar Rúnaí na Comhdhála, agus ó Feabhra na bliana seo bhí sé ag feidhmiú mar Stiúrthóir Gníomhach ar an gComhdháil.
Roimh dó post a ghlacadh sa Chomhdháil, d’oibrigh Kevin mar Bhainisteoir Margaíochta Idirnáisiúnta leis an gcomhlacht QTEK Manufacturing Ltd. atá a gceanncheathrú lonnaithe i nGaillimh.

Ag labhairt dó ar cheapachán De Barra, dúirt Uachtarán na Comhdhála, Pádraig Mac Fhearghusa: “Cuireann an ceapachán seo go mór le cumas na Comhdhála ceannasaíocht a léiriú ar earnáil dheonach na Gaeilge sa tréimhse dhúshlánach atá amach romhainn. Tá sainscileanna agus saintaithí ag Kevin De Barra a rachaidh go mór chun tairbhe don Chomhdháil agus dá balleagraíochtaí, agus ar ndóigh do phobal na Gaeilge i gcoitinne”.

Preasráiteas de chuid Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge - Foilsithe ar Gaelport.com 02 Iúil 2012

Tháinig Seanadóirí le chéile Déardaoin don dara uair chun Bille na Gaeltachta 2012 a phlé. Tá an Bille á phlé ag leibhéal an Choiste sa Seanad faoi láthair rud a chiallaíonn go bhfuil na Seanadóirí ag déanamh imscrúdú ar an mBille alt de réir ailt agus ag moladh leasuithe.

In iomlán tá 160 leasú molta don Bhille.  Cé gur caitheadh beagnach trí uair an chloig ag plé an Bhille, agus go raibh neart ceisteanna freagartha ag an Aire Stáit Mc Ginley, T.D., níor éirigh leis na Seanadóirí ach cúig leasú as an 160 a phlé Déardaoin seo caite.
 
Moladh arís gan teorann ama a chur leis an mBille seo, an chéad Bille Gaeltachta ó 1956. Dúirt an Seanadóir Sean Barrett go bhfuil cearta áirithe ag lucht labhartha mhionteangacha agus gur cheart tuairim na ngeallsealbhóirí uile a thabhairt san áireamh agus gur chóir measúnú ar thionchar rialála a dhéanamh sula n-achtófar an Bille.

Chuir an tAire Mc Ginley T.D., in iúl go raibh an Bille faofa ag na Ranna Rialtais agus go bhfuil Oifig an Ard-Aighne sásta go bhfuil an Bille bunreachtúil. Ceistíodh na sábháiltí de €100,000 in aghaidh na bliana atá luaite sa Bhille toisc leasuithe beartaithe ar an Acht um Údarás na Gaeltachta  1976.  Mhínigh an tAire go mbeidh airgead le sábháil de bharr go mbeadh líon na mball ar an mBord níos lú chomh maith le níos lú cruinnithe de choistí réigiúnach agus laghdú i gcostais riaracháin.  Ceistíodh freisin an figiúr de €500,000 atá le sábháil de réir an Bhille toisc nach mbeidh toghchán i gceist do cheapachán Bhord Údarás na Gaeltachta.
 
Beidh tuilleadh plé ar an gceist seo Dé Céadaoin 4 Iúil agus Déardaoin 5 Iúil, ag Leibhéal an Choiste, agus tá súil go ndéanfar tuairisciú don Seanad an tseachtain seo chugainn, agus go bhfágfaidh an Bille an Seanad ag an bpointe sin, ach go leanfaí le tuilleadh plé ar an gceist seo sa Dáil.

© Gaelport.com 02 Iúil 2012

Seans go mbeidh spéis agat sna scéalta a leanas:

Bille Gaeltachta á rith go tapa tríd an Seanad  

Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter: #Gaeilge #Gaeltacht

Seoladh feachtas ‘Líofa 2015’ i dTuaisceart Éireann i mí Mheán Fómhair seo caite agus cruthaíodh le déanaí go bhfuil ag éirí thar cionn leis ó shin.

Tosaíodh an feachtas leis an nGaeilge a spreagadh i measc phobal Thuaisceart Éireann.

Iarradh ar dhaoine, ó gach gné den saol agus gach traidisiún, an dúshlán a ghlacadh a gcuid Gaeilge a fheabhsú agus líofacht sa teanga a bhaint amach roimh an mbliain 2015.

Bhí sprioc 1,000 cainteoir ag an bhfeachtas nuair a seoladh é anuraidh ach anois, toisc rathúlacht Líofa 2015 agus líon reatha na rannpháirtithe, síneadh an sprioc le déanaí go 5,000.

Creidtear go láidir go mbainfear an sprioc nua seo amach roimh 2015 agus bítear cinnte go ndéanfaí an feachtas a dhreasú fós leis an scéim nua sparánacht Gaeltachta, ‘An Tobar Líofa’.

Sheol an tAire Cultúir, Ealaíon agus Fóillíochta, Carál NíChuilín, an clár nua de chuid Líofa 2015 inné i Lios na gCearrbhach.

Cuirfidh ‘An Tobar Líofa’ sparánachtaí ar fáil do dhaoine faoi mhíbhuntáiste le deis a thabhairt dóibh cúrsa a dhéanamh i nGaeltacht Dhún na nGall.

Tuigtear go bhfuil costas áirithe ag baint le tréimhse a chaitheamh sa Ghaeltacht, áit a thumtar daoine sa teanga agus sa chultúr Gaeilge, agus is é atá mar sprioc ag ‘An Tobar Líofa’ ná an deis sin a thabhairt do dhaoine nach mbeadh in ann a leithéid a dhéanamh gan an cineál scéime seo.

Is féidir gach eolas maidir leis ‘An Tobar Líofa’ a fháil ach ríomhphost a chuir chuig liofa@dcalni.eu. Dáta deireanach d’iarratais ná 6 Iúil 2012.

Má ta suim agat páirt a ghlacadh i ‘Líofa 2015’ is féidir síntiús a glacadh anseo.

Foilsithe ar Gaelport.com - 2 Iúil 2012

Seans go mbeidh spéis agat sna scéalta a leanas:

Sprioc ‘Líofa 2015’ sínte go 5,000 cainteoir

Fáinne airgid don Leas-Ardchonstábla

As na Nuachtáin - Revealed: The 18 Northern Ireland schools which will share £173m cash pot

Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter: #Gaeilge #Líofa

16.40 Agus sin é don lá inniu. Tá an bille ag dul ar aghaidh go dtí an chéad chéim eile. Cuirfear fáilte roimh bhur dtuairimí mar is iondúil ar Twitter, Facebook agus thar rphost chuig eolas@gaelport.com.

16.37 Vótáil eile á lorg ag an Seanadóir Brian Ó Domhnaill. Tá siad ag cur na cosa i dtaca a chéile anois ach níl an chuma ar an scéal go n-éireoidh leo an ceann seo a thabhairt leo.

16.24 Níor ghlacadh leis an rún sin. Toradh: Tá 27/ Níl 15

16.20 Tá an Seanadóir Ó Clochartaigh ag lorg síneadh ama don díospóireacht agus tá vótáil ar siúl arís le nach mbrúfaí an bille ar aghaidh go dtí an chéad chéim eile.

16:00 Agus seo linn an guillotine. Tá an díospóireacht críocnaithe don lá inniu. Pléadh thart ar 16 leasú ansin agus anois  beidh an Bille ag bogadh ar aghaidh go céim na tuairisce. Níor pléadh ach 10% de na leasuithe a bhí molta.

15.54 "Is ábhar díomá é go dtí seo nach raibh an tAire sásta glacadh le leasú ar bith go dtí seo", dar leis an Seanadóir Ó Clochartaigh.  Tá sé imníoch nach bhfuil an rialtas ag tabhairt aird ar an bhuairt atá ag muintir na Gaeltachta i dtaobh an Bhille. Is ceart síneadh ama a chur leis an bplé, dar leis. "Cén dochar a dhéanfadh sé coicís eile a thabhairt leis é seo a chur ina cheart,  a Aire?"

15.47 "Níl rud ar bith sa Bille a chuirfidh le hacmhainní an Údaráis", dar leis an Seanadóir Brian Ó Domhnaill. Níor tugadh aon chuireadh do na hionadaithe poiblí freastal ar chruinnithe poiblí nó fóraim atá ar siúl inniu sa Ghaeltacht i nGaoth Dóbhair.  "Tá an chuma air nach nglacfar le aon cheann de na leasuithe agus is cur amú ama na cruinnithe sin a réachtáil anois", a deir sé.

15.45 Seanadóir Brennan ag labhairt anois. "Caithfimid tosnú a dhéanamh sna scoileanna náisiúnta, tá a-lán le déanamh ag gach aon duine", dar leis.

15.38 An bhfuil an bille á plé sna ceantair Ghaeltachta? Tá amhras ar roinnt Seanadóirí. Ceist eile atá ann ná an leanfar leis an díospóireacht tráthnóna inniu sa Seanad?Tá imní ann go gcuirfear deireadh leis an bplé ansin agus na leasuithe go léir atá molta le go mbeidh an rialtas in ann an bille a achtú roimh bhriseadh an tsamhraidh.

15.32  Ceaptar go bhfuil roinnt Teachtaí Dála Fhine Gael atá ionadaíoch ar cheantair Ghaeltachta atá ag easontú leis an mBille. Beidh le feiceáil nuair a bheidh an bille á phlé sa Dáil.

14.58 Tá an díospóireacht sa Seanad le feiceáil beo anseo. Scríobh Donncha ó hÉallaithe alt suimiúil- Flawed Gaeltacht Bill in need of brave revision maidir le Alt 7 don Bhille san Irish Times Dé Céadaoin. Tá sé ar fáil le léamh anseo

14.52 Leasú eile atá molta ag an Seanadóir Trevor Ó Clochartaigh á phlé anois. Moltar gur cheart go mbeadh an Ghaeilge mar theanga oibre ag na heagraíochtaí a bheidh ag ullmhú na pleananna teanga faoin Acht.

14.47 Toradh: Tá 15/ Níl 29. Mar sin níor ghlacadh leis an leasú sin. Léiríonn sé nach bhfuil an rialtas ag tabhairt aird ar stádas teangeolaíoch na gceantar éagsúla.

14.45 Tá vótáil ar bun anois maidir le leasú atá molta faoi Alt 7 ag an Seanadóir Trevor Ó Clochartaigh go dtabharfaidh an tAire aird ar staid na Gaeilge i measc an pobail atá ina gcónaí sa limistéar sin le linn dó limistéar a ainmniú mar cheantair Gaeltachta sa Bhille.

Sos- 14.15

13.35 Deir an tAire Gaeltachta go bhfuil sé sásta plé a dhéanamh maidir le stádas teangeolaíoch na gceantar Gaeltachta go dtí meán oíche. Tharla an rud céanna an uair a bhí cás na ndamhchaséarachais á phlé sa Seanad cúpla mí ó shin. Tá 146 leasú fós le plé.

13.30  Go dtí seo níor ghlacadh ach le dhá leasú ón rialtas agus níor ghlacadh le aon leasú eile on fhreasúra. Tá an Seanadóir Cáit Keane ag labhairt sa Seanad anois.

13.25  Níl tagairt don Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta sa Bhille dar leis an Seanadóir Brian Ó Domhnaill. Beidh cruinniú ar siúl i nGaoth Dobhair inniu faoin Bhille. Cén fáth nár réachtáladh é cúpla mí ó shin? "This Bill removes one thing the people have, a democratic voice".

13.23 An Seanadóir Seán Barrett ag léiriú imní faoin gcur chuige atá á ghlacadh faoin Bhille. "There is huge public opinion against the Bill, how can you change from being a proponent of Gaeltacht rights and pressing the Guillotine on the Bill today".

13.17 Níor fhreagair an tAire aon cheann de na ceisteanna a cuireadh níos túisce, dar leis an Seanadóir Ó Clochartaigh. Ar léigh aon duine eile ar bhinsí an rialtais an Staidéar SCT? An bhfuil sampla don chur chuige seo in úsáid ag aon tír eile ina bhfuil mionteanga á labhairt ann?

13.10 An tAire Stáit Dinny McGinley TD ag caint. Tá acmhainní teoranta sa tir faoi láthair. Tá €60 milliún á thabhairt don Ghaeilge gach bliain. "Ní beag an suim é sin",  a deir sé."Níl airgead chun an Ghaeilge a thabhairt ar ais".

*  le Niamh Ní Shúilleabháin agus foireann Gaelport.com. Foilsithe ar Gaelport.com 05 Iúil 2012. Tá i gceist ag Gaelport blagáil beo a dhéanamh ar díospóireachtaí Oireachtais maidir le Bille na Gaeltachta 2012. An bhfuil aiseolas agat nó an bhfuil spéis agat do thuairim a léiriú? Seol ríomhphost chuig eolas@gaelport.com, fág teachtaireacht ar Facebook thíos nó seol tweet chuig @Gaelport ar Twitter.com.

Dúirt an tAire Stáit Dinny McGinley inniu áfach go raibh sé den tuairim go raibh go plé leanúnach poiblí ar siúl maidir le ceist na Gaeilge agus na Gaeltachta le blianta fada anuas agus go bhfuil an t-am tagtha chun gníomh fónta, dearfach a chur in áit na cainte. 

© Foilsithe ar Gaelport.com 09 Iúil 2012. An leagan is déanaí foilsithe 18:15.

Seans go mbeidh suim agat sna scéalta a leanas:

As na nuachtáin: Veradkar's Vacation to get tongue wagging

As na Nuachtáin: Saving the Gaeltacht

© Foilsithe ar Gaelport.com 10 Iúil 2012

Seans go mbeidh suim agat sna scéálta a leanas:

Foghlaim: Ardchúrsa Oiliúna in Aistriúchán Cáipéisí Dlí agus Cáipéisí Stáit eile

Folúntais: Oifigeach Riaracháin á lorg ag Seachtain na Gaeilge

Féilire:  Tús curtha le Scoil Samhraidh Willie Clancy 2012

Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter.com: #Gaeilge #Féilte #spraoi

© Foilsithe ar Gaelport.com 10 Iúil 2012

Seans go mbeidh suim agat sna scéalta a leanas:

An nuacht is déanaí: Bille Gaeltachta á phlé faoi dheifir

Foghlaim: Ardchúrsa Oiliúna in Aistriúchán Cáipéisí Dlí

As na Nuachtáin: Síocháin ag díbirt an phobail

Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter.com: #Gaeilge #Filíocht

Seans go mbeidh suim agat sna scéalta a leanas:

Folúntais: Oifigeach Riaracháin Sheachtain na Gaeilge

Folúntais: Réabhlóidí ilchumasach á lorg ag Nós

Agus arís i mbliana beidh neart ranganna agus ceardlann ar uirlisí éagsúla ar siúl le linn na scoile.

© Foilsithe ar Gaelport.com 10 Iúil 2012

Seans go mbeidh suim agat sna scéalta seo:

As na nuachtáin: Limerick to be first national city of culture

Foghlaim: MA sa chumarsáid, Ollscoil na hÉireann Gaillimh

An nuacht is déanaí: Blagáil beo ar an diospóireacht faoin Bhille Gaeltachta sa Seanad

Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter.com: #Gaeilge #Féilte

Seans go mbeidh suim agat sna scéalta a leanas:

An nuacht is déanaí: Bille Gaeltachta á phle faoi dheifir

Blagáil bheo: Bille Gaeltachta 2012

As na nuachtáin: Gaeltacht Bill is woefully deficient

As na nuachtáin Flawed Gaeltacht Bill in need of brave revision

Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter.com: #Gaeilge #Gaeltacht

Bhí an láithreoir raidió John Murray  a bhfuil dúil aige sa cnocadóireacht i láthair Dé Sathairn 7 Iúil leis an aip d’fhóin chliste a sheoladh agus tugadh cuairt ar shléibhte an Chomharaigh ar an lá.

Chomh maith leis sin beidh amhráin áitiúla i mBéarla agus i nGaeilge le cloisteáil ina measc:Cruacha Glas na hÉireann, Sliabh Geal gCua
agus  A Chomaraigh Aoibhinn Ó.

Rith an smaoineamh le Turasóireacht Ghleann na hUidhre ar dtús báire gur cheart aip a sheoladh agus le tacaíocht Chomhairle Contae Phort Láirge, Fáilte Ireland agus Fhoras na Gaeilge d’éirigh leo é a chur i gcrích.

Seans go mbeidh suim agat sna scéalta a leanas:

An nuacht is déanaí: An Bille is neamh-ullmhaithe á bhrú tríd an Seanad

Lean an scéal seo agus @Gaelport ar Twitter.com: #Gaeilge #teicneolaíocht

Foilsithe ar Gaelport.com 10 Iúil 2012

Seans go mbeidh suim agat sna scéalta a leanas:

An nuacht is déanaí: An Bille is neamh-ullmhaithe á bhrú tríd an Seanad

An nuacht is déanaí: Deiseanna fostaíochta le Gaeilge san Aontas Eorpach


Féilte: Scoil Samhraidh i nDeisceart Thiobraid Árann